Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Nisan 2022’den bu yana husus sepetini yayınlamayı bıraktı. TÜİK buna ait yaptığı açıklamada özetle; Avrupa’da da misal uygulamaların olduğunu, fiyat hareketlerinde dalgalanmalar yüzünden baş karışıklığına yol açmaması için bu kararı aldıklarını söz etti. Olabilir. Fakat bu karar gerek iktisat basını için gerekse akademi dünyası açısından pek de iyi olmadı. Zira 400’den fazla eserin ortalama fiyatını aylar prestijiyle takip edebiliyor, hangi eserlere ne kadar artırım geldiğini haberleştirebiliyorduk. Elbette TÜİK bunun yerine husus kümeleri açıklamaya başladı. Bu da bir nebze durumu telafi ediyor.
İSTANBUL’DA NE OLDU?
Ancak geçenlerde Merkez Bankası’nın eski baş ekonomisti, Prof. Dr. Hakan Kara, Twitter’de TÜİK genel enflasyonu ile İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) ücretliler geçinme endeksi yani İstanbul’un enflasyonunu karşılaştıran bir grafik paylaştı. Bilhassa faiz indirimleri ile birlikte devalüasyonun yarattığı bir fiyat artışı oldu. İTO ile TÜİK enflasyonu ortasındaki makasın da bu devirde açıldığı gözleniyor. Ama TÜİK’in genel enflasyonu yerine TÜİK’in İstanbul bölgesi enflasyonu ile İTO’nun enflasyonunun karşılaştırılması daha gerçek olurdu. Biz de buna bir bakalım dedik. Gördük ki TÜİK’in yıllık İstanbul enflasyonu ile İTO’nun İstanbul enflasyonu ortasındaki makas genel Türkiye enflasyonuna nazaran çok daha fazla. Datalara baktığımızda TÜİK’in ölçtüğü İstanbul enflasyonu Türkiye’nin altında kalmış. Nedir? İstanbul’daki fiyat artışı son devirde daha az olmuş.
ENDEKSLERDE SEYİR DEĞİŞTİ
Yıllık artış yerine endeksleri inceleyerek seyri görelim dedik. Seriyi çok uzun tutmamak için 2005’ten bu yana birinci dört ayı karşılaştırdım. Tablolardan izlenebilir.
2021’in Temmuz ayında İstanbul’un tüketici fiyat endeksi Türkiye genelinin altında kalıyor. Bundan evvel Ocak 2005-Haziran 2021 boyunca İstanbul birkaç puan daha üstte iken, ne oluyorsa, Temmuz 2021’de İstanbul’un endeksi 556.97 olurken Türkiye geneli 557.36’ya çıkıyor. Bundan sonra Eylül 2021’de İstanbul yeniden bir puan üste çıkarken sonraki aylarda fark birden açılıyor ve Türkiye’nin enflasyon endeksi İstanbul’a 30 puan fark atıyor. Nedense faiz indirimlerinin başladığı ve TL’de devalüasyonun yaşandığı bu periyotta İstanbul ile Türkiye’nin TÜFE endeksi ortasındaki paralellik birden değişiyor. Nisandan sonrasını göremediğimiz için en son o bilgiyi aktarayım: Türkiye’nin genel TÜFE endeks bedeli 904.79 iken İstanbul’unki 873.86’da kalmış.
VERİ GİZLEMEKTEN VAZGEÇİLMELİ
Buna ait bir sav var. O da şu; son yıllarda İstanbul’da kira fiyatları o kadar arttı ki ücretliler gelirlerinin büyük kısmını buraya ayırmak zorunda kaldılar. Bu yüzden İstanbullu yerleşiklerin talebinde bir gerileme var. Bu da talep kaynaklı fiyat artışını sınırlıyor. Lakin Anadolu’da bu eğilim şimdi başlamadı ve mesken sahipliği metropollere nazaran çok daha fazla. O yüzden öteki vilayetlerde hem akaryakıt fiyatı bir ölçü daha kıymetli olduğu için hem de şimdi talepte bir zayıflık olmadığı için fiyat artışı İstanbul’a nazaran biraz daha fazla. Bu sav bir nebze kabul edilebilir olsa da durumu tam olarak açıklıyor diyemeyiz.
Öte yandan nisandan sonra bölgesel enflasyona ait de dataların yayınlanmamaya başladığını not edelim. Husus fiyatları kümeler özelinde telafi edilebilse de bölgelerin yayınlanmıyor olması büyük garabet. TÜİK bu data gizleme hadisesinden bir an evvel vazgeçmelidir.
aydinlik.com.tr