TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal, üniversitenin Pazar ilçesindeki Ziraat Fakültesi Yerleşkesi’nde bulunan “Ulusal Çay Gen Havuzu”nun açılış merasiminde, dünyadaki beşinci çay gen havuzunun değerli olduğunu söyledi.
ÇAYKUR’un sahiplenmesi ile projenin çok uygun bir noktaya geldiğini belirten Mandal, “Hedefimizi 2 bin olarak belirlemiştik. Şu an 2 bin 54 tane farklı tıp var. Çay bu bölgenin bir gerçeği. Gelecek açısından baktığımızda, bu kadar çok rekabetin olduğu ortamda ne kadar çok katma bedel katabilirsek, o kadar değerli hale getirebiliyorsunuz. Bu çalışmanın en büyük ehemmiyeti, Türkiye’yi çayda beşinci büyük olarak tabir ediyoruz lakin katma bedel noktasını geliştirmemiz olduğunu biliyoruz.” dedi.
Mandal, katma kıymet denildiğinde akla havacılık, uzay üzere kıymetli kavramların geldiğine işaret ederek, şöyle devam etti:
“Ülkemizin de liderlik yaptığı alanlar. Rize’deki en değerli katma kıymet ise çaya vereceğimiz katma bedel. Bundan ekmeğini kazanan, meskenini, ailesini, bölgeyi geçindiren her bir bireye yararı olacak. Zira bahçelerimizde tek tip homojen olmayan, evvelki yıllardan kalma yetiştiriciliğin olduğu, katma kıymeti düşük genler var. Beşerler artık içmek için çayın yanında yan eser olarak neler yapılabileceğine bakıyor. Bunun için elinizdeki eseri tespit edip, düzgün olarak yetiştirmeniz lazım.”
Gen çalışmasının tamamlandığını söz eden Mandal, “Bundan sonra artık dört tip çay olan, yeşil çay, siyah çay, beyaz çay ve çok az bildiğim Oolong çayı. Bugün Keziban hocamız bize tattıracak. Türkiye’de üretiminin olmadığı söylendi. Bunların hepsi katma bedel noktasında farklı adımlar.” diye konuştu.
4 VİLAYETTE, 31 İLÇEDE ÇAY ALANLARI TARANDI
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Karaman da sudan sonra en fazla tüketilen içeceğin çay olduğunu anlattı.
Rize’de 22 bin kişinin çay bölümünde çalıştığını belirten Karaman, 220 bin ailenin çay müstahsili, üretici pozisyonunda olduğunu vurguladı.
Karaman, çayla ilgili organik gübre, çay kanunu, çay kütüphanesi, verimlilik ve kalite uygunlaştırma, çaydan alternatif eser elde etme üzere birçok proje ve çalışma yapıldığına dikkati çekti.
TÜBİTAK tarafından desteklenerek hayata geçirilen, “Çay Bitkisinin Gen Havuzunun Oluşturulması ve Ticari Çeşit Adaylarının Belirlenmesi” çalışmasının en bedelli çalışma olduğunun altını çizen Karaman, çalışma takımının çay tarımı yapılan Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun’da 31 ilçede yer alan çay plantasyonlarının tamamını taradığını aktardı.
Karaman, taramalar sonucunda tespit edilen 2 bin 34 farklı genotipin müdafaa altına alındığını lisana getirerek, ÇAYKUR’un elinde bulunan yerli ve yabancı çeşitler de eklenerek genotip sayısının 2 bin 54’e çıkarıldığı bilgisini verdi.
Genotiplerin tamamının Ulusal Çay Gen Havuzu’na dikildiğini ve muhafaza altına alındığını belirten Karaman, “Çalışma kapsamında iki farklı gen havuzu oluşturuldu. Bunların birisi, ÇAYKUR’un Hayrat bahçesinde, başkası üniversitemizin Ziraat Fakültesi bahçesindedir. Bu çalışma, ülkemizdeki tüm çay plantasyonlarının tarandığı birinci ve tek çalışmadır. Çay Gen Havuzu, dünyada en büyük beşinci gen bankası olmaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
Konuşmaların akabinde gen havuzunun açılışı yapıldı, davetlilere yeşil, siyah, beyaz ve Oolong çayı ikram edildi.
Merasime, Vali Kemal Çeber, ÇAYKUR genel müdür yardımcıları Zeki Karaoğlu ve Erdinç Hatinoğlu, Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Akbulut, Ziraat Fakültesi Çay ve Çay Eserleri Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Keziban Yazıcı ve öteki ilgililer katıldı.