Türkiye simülasyonunda inşaat iktisadı uzatmaları oynuyor. O denli bir durum ki ülkenin en yüksek mercideki idarecisi “destek” paketi olarak konut almaya teşvik edici kredileri açıklıyor. Pekala sormak lazım. Yalnızca krediyle takviye olur mu hiç? Gerçi kime diyorum, 100 yılda bir olan salgın dönemimde takviye diye ucuz kredi dağıtanlara mı, IBAN isteyenlere mi?
Neyse;
3 farklı paket açıklandı. İçeriği şöyle:
1.Paket: Birinci kez konut sahibi olacak vatandaşa 2 milyon liraya kadar kıymete sahip birinci el satın almalar için 10 yıla kadar vadeli ve aylık yüzde 0,99 faizli konut kredisi.
2.Paket: Bir evvelki paketten farkı 0,89 faizli olması. Birinci ve ikinci el konutlarda, kıymetinin en az yarısını 1 Nisan 2022 tarihinden evvel açılmış döviz tevdiat hesaplarının bozdurulması yahut fiziki altınların Merkez Bankası’na satılarak karşılanması kaidesiyle alınacak konutlar bu paketten yararlanabilecek.
3.Paket: %40’ı tamamlanmış ve en az yarısı satılmamış inşaat projeleri çin 20 milyar liralık bir kaynak ayrıldı. 1 yıl boyunca konut fiyatlarını sabit tutma taahhüdü veren firmalar 36 ay vadeyle bu finansmandan yararlanabilecek.
Ufak matematik
Birinci pakette, 2 milyon liralık kredinin maaliyeti neredeyse 3.5 milyon. 10 yıllık vadeyle birlikte bakıldığında aylık ödeme 28 bin lira. En yüksek memur maaşının 26 bin lira olduğu koşullarda kimler mesken alabilir? Teminat olmadan sıkıntı.
“Daha ucuza mesken alsınlar” diyebilirsiniz. Kredinin yalnızca yeni konutlar için olduğunu hatırlamakta yarar var. Bilhassa büyükşehirlerde ucuza mesken bulmak zorlaşıyor. Hatta Cumhurbaşkanı’nın açıklamasından sonra binlerce ilanda artırım yapıldı.
Kaldı ki yalnızca faizlerdeki düşüş konut fiyatlarında artışa neden oluyor. Merkez Bankası ekonomistlerinin geçen sene yaptığı araştırmaya nazaran kamu bankalarının yaz aylarında konut kredisi faizini 1 puan düşürmesi sonucu konut fiyatları %2 zamlandı.
Dövizini getir meskenini götür
128 milyar dolar hadisesiyle ortaya çıkan, art kapıdan döviz satma operasyonu ile gündem olan rezervler yeniden gündem olacak. KKM’nin bu türlü gitmeyeceğini gören hükümet yeni arayışlara devam ediyor. Bir yandan MB, öbür yandan BDDK döviz kullanımını yavaş yavaş kısıtlarken yeni açıklanan ikinci teşvik hükümetin niyetini açık ediyor. Döviz yahut altının varsa bize getir biz sana daha uygun kredi verelim…
Hammadde inşaatçıyı ham yaptı
3.teşvik inşaatçılar için. Bu türlü bir ortamda buna muhtaçlık vardı. TÜİK bilgilerine nazaran, inşaat maliyet endeksi, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 101,57 arttı. Gereç endeksi ise yüzde 128,11, personellik endeksi yüzde 42,59 arttı. Uzun vadede bu teşviklerin yetmeyeceği kanaatindeyim.
Para yoksa kim alıyor bu meskenleri?
Başta şunu söylemeliyim ki yabancılara satılan konut oranı piyasayı etkileyecek kadar, lakin varsayım ettiğiniz kadar fazla değil. %5. Bakıldığı vakit her sene 1.5 milyon konut satılıyor. Türkiye’de konut satışı artıyor, konut sahipliği artmıyor. Kiracı oranı tırmanıyor. Örneğin son 10 yılda kiracı oranı %21’den %26’ya yükseldiğini biliyor muydunuz? Pekala ya konut sahipliğinin %61’den %57 bandına düştüğünü?
İsrail ve enflasyon
İsrail Merkez Lideri Jacob Frenkel enflasyonla uğraşta değerli işler başarmış bir bürokrat. %3000’in üzerindeki enflasyonu tek haneye nasıl indirildiği sorusuna paket açıklamayı bıraktık karşılığını vermişti. Zira açıklanan her paket insanlara yeni imkanlar verdiği için harcamaya teşvik ediyor. Dolasyısıyla enflasyonu arttırıyor.
Sorun ne?
Kendi kendime düşünüyorum. Ülkenin sorunu ne? İşsizlik…Asgari ücretlilerin oranı…Enflasyonda Dünya 6.sı olmamız…sığınmacılar…%120 ÜFE…
Liste uzar sarfiyat. Pekala tahlil ne? Kısaca karşılık vermek mümkün değil ancak ben tahlilin ne olmadığını söyleyeyim. Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı paket değil mesela. Kamu bankaları her kredide yaklaşık %5 içerde olacak. Yahut faizi düşürmek de değil.
Problemleri çözmek için evvel sorun olduğunu kabul etmek birinci öncelik. Daha sonra bu sıkıntılar için gerçekçi ve bilimsel tekniklerle tahlil üretmek lazım. Bunları yaparken de samimi olmak gerekiyor. Beşerler bu ülkeyi yönetenlerin kabiliyetini sorgularken, ben asıl samimiyetini sorgulamaya davet ediyorum.
Yağız Kutay Işık
Twitter: @yagizkutayisik
Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Bakan’ın aldığı çek karşılıksız…’
Araba almak hayal! & Otomobil almak için hakikat vakit mı? | Erol Şahin
Konut kredi faizleri düştü! Konut fiyatları uçar mı? & Ne getirir ne götürür? | Ahmet Büyükduman