Yeni ekonomik modelde kurlar artacak Türk malları ucuzlayacak, ithalat kesilecek yerini yerli üretim alacak böylece ihracatımız artacak, döviz rezervlerimiz artacak döviz bağımlılığı azalacak ve gerisinden kurlardaki düşüş enflasyonu düşürecek kıssasıyla geldik. Yatırımların artması içinde faiz düşüşleri gerekecekti.
Ancak bu modelin uygulanamayacağını ve yanılgı yaptığımızı tekraren lisana getirdik. Neden mi ?
Çünkü birincisi ithalatta dışa bağımlı bir ekonomiyiz. Güç ithalatında %80-%90 bağımlıyken genel ithalatta bu oran %75, hammadde ithalatında % 45 seviyesinde. Bu türlü bir durumda ithalat yapmadan ihracat yapamayacağımız anlaşılıyor.
Bu hafta Ticaret Bakanlığı 2022 Haziran ayı dış ticaret istatistiklerini yayınladı.
2021 birinci 6 ayda dış ticaret açığı -21.1milyar $ iken iken 2022 birinci 6 ayda dış ticaret açığı -51.3 milyar$’a yükselmiş.
Yatırım malı (makine, teçhizatlar) ihracatı 2.4 milyar $ artarken ithalatı 3.2 milyar $ artmış.
Hammadde ihracatı 12.7 milyar $ artarken ithalatı 25.7 milyar $ artmış.
Tüketim malı ihracatı 8.1 milyar $ artarken ithalatı 2.6 milyar $ artmış.
İşte bunun ana nedeni Dolar/TL kurundaki artış ile ithalat patlamasıdır. Cari fazlayı vermeyi düşünenler bu fazladan verilen 30 milyar$ farkı nasıl karşılayacaklarını düşünmüşlerdir herhalde (Hiç sanmam). Turizm gelirleri bu farkı karşılamaya yetmez bunu anlamalılar önce…
Enerji ithalatımız;
2021 yılı tamamı 50.7 milyar$
2021 birinci 6 ay 18 milyar$
2022 birinci 6 ay 47.8 milyar$
Cari açık yıl sonunda 50 milyar dolara ulaşacak üzere. Döviz likidite krizine adım adım gidiyoruz.
Bugün açıklanan Mayıs ayında cari açık 6.486 milyar dolar olurken yıllıklandırılmış bazda cari açık 29.444 milyar dolara yükseldi.
İlk 5 aylık cari açık ise – 28.12 milyar $ olarak gerçekleşti. Döviz likidite krizi kendini tüm datalarda gösteriyor. Üstelik net kusur noksan kalemi birinci 5 ayda 13.3 milyar dolar fazla vermesine karşın bu türlü bir açık oluşması çok korkutucu.
Cari istikrar verisine baktığımızda önümüzdeki 3 ayda cari açık vermeyi sürdüreceğiz. Fakat geçen sene Haziran-Temmuz-Ağustos devrinde cari fazla vermiştik. Hasebiyle sert yükselen bir cari açık sorunu ile karşılaşacağız. Döviz muhtaçlığı olan ülkeler finansman ihtiyacı olağan koşullarda rezervlerden karşılarlar fakat bizde rezervlerdeki erime sürüyor.
24 Haziran-1 Temmuz ortasında TCMB rezervlerine baktığımızda brüt rezervlerin 100.9 milyar $, net rezervlerin 7.5 milyar $ ve swap yükümlülükleri dışarıda bırakıldığında net rezervlerin -54.3 milyar $’a gerilemiş. Üstelik artık ışık topu üzere birde 59 milyar $ KKM döviz borcumuz oluştu. Bu finansmanı dünyanın resesyona girme ihtimalinin çok yüksek olduğu sonbahara girerken ve ayrıyeten Fed’in hem faiz hem bilanço artırdığı bir periyotta bulmak çok güç. Hele ucuz ve bol bulmak imkansız. Yani cari açıkta artışın devamıyla birlikte geçen seneye misal bir kur riski gün üzere kapımızda duruyor.
Bizede geriye duştan uyanmak kalıyor….
Yazarın linked-in paylaşımıdır
ANALİZ: Döviz kıtlığı boşuna değil, cari açıkta taraf üst, TL’de aşağı
İhracat iklimi endeksi haziranda geriledi: Büyük ekonomilerde yavaşlama Türkiye’yi de vuruyor
Gelişmekte Olan Piyasalar için Tarihi Temerrüt Döngüsü Geliyor