Dün sabah bültenimize paylaştığımız üzere, Rusya’nın Avrupa’ya yönelik gaz akışını büsbütün kesmesi akabinde Avrupa’da gösterge niteliğinde TTF gaz fiyatları, günü içi %35 artışla 245 Euro/MWsaat seviyesini test ederek Cuma gününe göre sert bir yükselişle kaydetti. Enflasyon problemine karşı, baş gösteren sakinlik riskine rağmen faiz oranlarını yükseltmek zorunda olan Avrupa Merkez Bankası akabinde, gaz akışını da durdurması, pandeminin yaralarından kurtulmaya çalışan bölge ekonomileri için yeni bir şok dalgası başlaması manasına gelmesiyle ortak para ünitesi EUR son 20 yılın yeni en düşük düzeyi olan 0,99’ın altını test etti. Daha geniş bir pencereden mevzuya bakarsak, Avrupa gaz fiyatlarının son bir senede yaklaşık %400 artış kaydettiğini not etmemiz gerekiyor. Avrupa’nın güç krizinin gitgide derinleştiğini not etmek gerekiyor. EUR’da risk hala daha aşağı taraflı görünüyor.
Avrupa Birliği hükümetleri, kamu hizmetlerinin muhtemel bir likidite sıkışıklığı altında çökmesini önlemek ve haneleri yükselen güç faturalarından korumak için milyarlarca euroluk paketleri devreye almaya başladıklarını da not etmek gerekiyor. Almanya, 65 milyar Euro’luk yeni bir paketi gündemine alırken, Finlandiya, güç şirketlerine 10 milyar Euro, İsveç ise 23 milyar dolar likidite garantisi sunmayı hedefliyor. Görünen o ki, bu hafta güç piyasaları açısından çok kritik olacak. Bilhassa, AB bakanlarının bu hafta düzenlenecek toplantısı büyük değerle takip edilecek.
Dün günün kıymetli gelişmeleri ortasında, bültenimizde de ön plana çıkardığımız üzere, OPEC+ günlük üretim ölçüsünde küçük bir adım da olsa 100bin varil üretim kısıntısına gitme kararı aldı. Bu bağlamda, ABD’nin üretim artışı ve fiyatların düşmesi tarafında talebinin de karşılık bulamadığını not etmek gerekiyor. Hatırlanacağı üzere, Ukrayna savaşının patlak vermesi akabinde 140 dolar düzeyine dayanan Brent cinsi ham petrol, global faiz hadlerinin getirdiği sakinlik riski ve birebir vakitte dünyanın büyüme motoru olan Çin’de tekrar tırmanan covid-19 bağlamında izolasyon tedbirleri ile teknik mânâda da hayli değerli bir düzey olan 92 dolar düzeyine kadar gerilemişti. OPEC+ kararı akabinde brent petrolün varil fiyatı Cuma kapanışının yaklaşık %3,5 üzerinde süreç görerek 96 dolar düzeyine kadar dayandı. Haber kalabalığından kurtularak, bir adım geriye çekilip bahse yaklaşırsak, talebin düşeceği beklentisi ile gerileyen petrolün imdadına OPEC+ yetişmeye çalışsa da, teknik mânâda 92 dolar altında haftalık kapanışlarda azami dikkatli olunması gerektiğinin altını çizmek isteriz. Hafızanızı zorlayarak, pandemi periyodunda petrolün talep yetersizliği nedeniyle nerelere kadar düştüğü bir sefer daha hatırlamaya çalışın!
İngiltere’nin yeni başbakanı beklenildiği üzere oyların yaklaşık %57,4 alarak Dışişleri Bakanı Liz Truss oldu. Truss, bugün İngiltere başbakanı olarak Boris Johnson’ın yerini alacak ve ekonomik krizle başa çıkmak ve derinden bölünmüş partisini bir ortaya getirmek için yeni bir üst seviye kabine bakanları grubu atamadan evvel İskoçya’da Kraliçe Elizabeth’i görmeye gidecek. Truss misyona başlar başlamaz hanehalkının güç faturasını düşük seviyede tutmak için 130 milyar Pound’luk bir takviye paketi açıkladı. GBPUSD paritesi ise dün 1,1450 düzeyini test ederek aylar evvel ön plana çıkardığımız maksat düzeyimizi de test etmiş odu. Teknik bir bakış açısıyla, GBPUSD paritesinde pandemi periyodunda test edilen düzeylere gelmiş olsak da (neredeyse 35 yılın dibi) düşüş bitti mi sorusuna ise karşılık vermekte zorlanıyoruz. Kanaatimiz Sterlin’de hala daha riskin aşağı istikametli olduğu istikametinde.
Asya cephesinde ise, Çin yuanının son iki yılın en düşük düzeylerine gerilemesi akabinde, Çin merkez bankası (PBOC) zarurî karşılık oranını %8’den %6’ya indirdi. PBOC, indirimin “finansal kurumların döviz sermayesi kullanma kabiliyetini” geliştirmeyi amaçladığını belirtti. Global piyasalarda genele yayılan dolar alımları ve Çin’in berbatlaşan ekonomik yavaşlamasının bir sonucu olarak son 8 ayda yuan dolar karşısında %8 bedel kaybetti.
Yukarıdaki satırlardan da anlaşılacağı üzere, dünyadaki gelişmeleri pek de iç açıcı değilken, Türk mali piyasalarında ise âdeta bayram havası yaşanıyor. Dün genele yayılan alımlarla ana endeks %4’ün üzerinde karla günü tamamlarken, bankacılık paylarında coşkulu yükseliş (%7,6) düne de yansıdı. Her ne kadar borsanın dolar bazında epey ucuz olduğunu göz gerisi etmesek de, son haftalarda yaşanan sert yükselişi mevcut makro ekonomik datalar ile açıklamada zorluk çekiyoruz. Dolar kurun kamunun denetiminde sakin ve mütemadiyen bebek adımları ile kuzeye gitmesi, gram altının uzun müddettir yatay seyri ile yatırımcısını tatmin etmemesi, ticari kredilere karşı menkul değer tesisi edilmesi gerekliliği nedeniyle bankaların almakla mecburî olduğu 5 ve 10 yıl vadeli tahvil faizlerinin TCMB’nin %13 olan siyaset fazinin de altına sarktığı (neredeyse dolar cinsi Türkiye tahvil getirisini yakalamaya az kaldığı) bir ortamda herhalde sığınılacak tek liman Borsa İstanbul kaldı! Görünen o ki, bu bayram havası da bir süre daha devam edecek.
Tabii ki tüm bunların da enflasyonun %80 düzeyini devirdiği bir günde olduğunu da unutmamak gerekiyor. TÜİK’in açıkladığı Ağustos ayı enflasyon sayılarına nazaran aylık TÜFE %1,46 artarken yıllık gerçekleşmeyi %80,2’ye taşıdı. Böylece yıllık enflasyon da son 24 yılın rekorunu kırmış oldu Aylık yurtiçi ÜFE artışı ise %2,41 olurken yıllık sayısı %143,75’e yükseldi (bir evvelki aya nazaran 11 ay sonra birinci defa geriledi). TÜFE ile ÜFE ortasındaki fark da istisnai derecede yüksek seyretmeye devam ettiğinin altını çizmek gerekiyor. Alt kalemlere baktığımızda, sıhhatte aylık bazda %7,0, eğitimde %6,6, çeşitli mal ve hizmetlerde ise %3,9’luk artışlar dikkat çekti. Öte yandan, KKTC İstatistik Kurumu bilgilerine nazaran, TÜFE bir evvelki aya nazaran %3,31 artış kaydederken, yıllık bazda ise manşet enflasyonu %118,18 düzeyine taşıdı (1995 yılından bu yana en yüksek seviyeye). Enflasyon verisinin öngördüğümüz üzere rastgele bir piyasa yansıması da olmadı.
Yeni gün başlangıcında, ABD borsalarının vadeli süreçlerinde %0,5 oranında yükseliş görüyoruz. Pasifiğin öbür ucunda, Çin’in zarurî karşılık oranlarını gevşetmesi sonrasında Şangay borsası güne %1 yükselişle başlıyor. Asya genelinde Çin hariç kırmız rengin hâkim olduğunu söylememiz gerekiyor. Sert satışlar akabinde havanın bu sabah bir nebze de olsun hafiflemesi ile altın ve gümüş bir tık da olsun nefes alırken, Bitcoin’in 20 bin dolar düzeylerine demir atmış imajını koruduğunu not edelim. Mali piyasaların gündeminde bugün içeride gerçek efektif döviz kuru, dışarıda ise ABD’de hizmetler PMI ve ABD ISM sanayi üretim verisi takip edilebilir. Gözler Avrupa gaz krizini takip etmeye devam ederken, Perşembe günü düzenlenecek Avrupa Merkez Bankası toplantısı kıymet arz ediyor.e olmaya devam edecek.
iktisatbank.com