Rus işgali sonrasında Ukrayna’dan birinci tahıl gemisinin sıkıntısız yola çıkması piyasaları milyonlarca ekinin piyasaya sürülmesi ve besin fiyatlarında gevşeme yaşanabileceğine dair umutlandırırken işgal altındaki ülke tahıl ihracatını temkinli bir biçimde artırma planlarını ortaya koydu.
Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov’un Bloomberg’e verdiği söyleşide birinci iki haftanın deneme süreci olarak kabul edileceğini ve Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler ile yapılan güvenlik koridoru mutabakatı kapsamında günlük olarak üç gemiden fazla sevkiyat olmayacağını belirtti.
Bu sürecin başarılı olması halinde ise 4 ila 6 hafta içinde ihracat ölçüsü ayda 3 milyon tona kadar çıkarılabilecek.
Dünyanın en kıymetli tahıl ve yağlı tohum ihracatçılarından olan Ukrayna’nın Rusya tarafından işgali global tarım piyasalarını sarsmış, fiyatların yükselmesine ve önde gelen ülkelerin alternatif tedarik seçenekleri aramasına neden olmuştu.
Savaş öncesi düzeylere ulaşmak kolay olmayacak
İlk sevkiyatın başarılı olması cüret verici olarak kabul edilse de ihracatın savaş öncesi düzeylere ulaşması için aşılması gereken çok fazla pürüz olduğu bedellendiriliyor.
Anlaşmanın imzalanmasının akabinde birinci geminin yola çıkması bir hafta sürerken yatırımcılar ve lojistik uzmanları sürecin nasıl ilerleyeceği konusunda çok fazla belirsizlik olduğunu belirtiyorlar.
Anlaşmanın dahil edildiği üç limandan 2020-21 yılları ortasında yapılan ihracat Ukrayna’nın toplam tahıl ihracatının yarısına karşılık geliyordu.
Ukrayna Lideri Volodimir Zelenskiy Pazartesi günü yaptığı açıklamada sürecin nasıl ilerleyeceğine dair bir sonuca varmak için çok erken olduğunu ama gerçekleştirilen birinci sevkiyatın “Yaşanan besin krizini çözmek için bir talih olduğuna dair birinci müspet sinyal” olarak görülebileceğini söyledi.
Depo yetersizliği önümüzdeki yıl ekimini olumsuz etkileyebilir
Gıda güvenliğini sağlamak ve açlığı önlemek için sevkiyatların suratının değerli olduğu tüm taraflarca kabul edilse de Ukraynalı çiftçiler depo alanlarının ekinleri saklamak için yetersiz kalmaya başladığını ve bu durumun önümüzdeki yıl ne kadar tahıl ekileceğini olumsuz halde etkileyebileceği ikazında bulundular.
Çok sayıda gemi Karadeniz limanlarında mahsur kalmış halde dururken her şeyin yolunda gitmesi halinde kafileler halinde yola çıkması bekleniyor. Fakat operasyonun daha büyük ölçekte yürütülebilmesi için gemi ve çalışanın sigortalanması üzere sıkıntıların çözülmesi gerekiyor.
Öte yandan bu gemilerin mayın döşenmiş bölgede inançlı seyrüseferin sağlanması ve Rusya’nın muahede kapsamında verdiği kelamları tutacağına dair kuşkular de kıymetli bir tasa kaynağı olarak öne çıkıyor.
Ukrayna Liman ve Denizcilik Otoritesi Facebook hesabından yaptığı açıklamada kafilelere katılmak isteyen gemi sahiplerinin müracaatlarını kabul ettiklerini ve sevkiyatları organize etmek için çalışmalara başladığını duyurdu.
Yapılan mutabakat kapsamın Pivdennyi, Odesa ve Chronomorsk limanlarında gemilere yüklü halde 480 bin ton tahıl bulunuyor. Birleşmiş Milletler’den Pazartesi yapılan açıklamada standart operasyon prosedürlerinin nihali formunu almaya yakın olduğu ve üzerinde anlaşılması sonrası kamuoyuna duyurulacağını belirtti.