15 ve daha üst yaştaki bir kişinin işsiz sayılabilmesi için: (1) Son 4 hafta içinde bir gün dahi fiyatlı ya da fiyatsız hiçbir işte çalışmamış olması, (2) Son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış olması, (3) 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olması gerekiyor. Bu tanıma uymayanlar mesela işsiz olduğu halde son 4 haftada iş başvurusu yapmamış olanlar yahut birisinin yanında bir gün fiyatla bir iş yapmış olanlar ya da bir gün karın tokluğuna çalışıp da fiyat almamış olanlar işsiz sayılmıyor. Meğer işsiz olan lakin son 4 haftada iş başvurusu yapmamış olan ya da son dört haftada sadece birkaç saat yahut gün çalışmış olduğu için işsiz sayılmayan çok sayıda insan var. Bunları da işsizlik oranına eklersek geniş işsizlik oranı ya da atıl işgücü oranı denilen bir büyüklüğe ulaşıyoruz.
Temmuz 2022 prestijiyle toplam işgücü 34.052 bin kişi olarak hesaplanıyor.[i] Bunun 30.608 bini istihdam ediliyor, 3.445 bini de işsiz durumda. İşsizlik oranı; işsizlerin sayısının işgücüne bölünmesiyle hesaplanıyor (3.445 / 34.052) * 100 = % 10,1.
Temmuz 2022 prestijiyle açıklanan geniş işsizlik oranı (atıl işgücü oranı) yüzde 22,5’tur.[ii]
Aşağıdaki tabloda her iki gösterge evvelki ayla mukayeseli olarak gösteriliyor (tablo TÜİK, İşgücü İstatistikleri Temmuz 2022 Bültenindeki bilgilerden yararlanılarak hazırlanmıştır):
Tabloya nazaran işsizlik oranı Temmuz ayında Haziran ayına nazaran 0,3 puan azalmış görünüyor. Buradan giderek birinci bakışta ‘işsizlikte düşüş oldu’ diyebiliriz. Zira işsiz sayısı bir evvelki aya nazaran yüzde 3,2, işsizlik oranı da 0,3 puan azalmış görünüyor. Biraz daha dikkatle bakarsak Temmuz ayında evvelki aya nazaran istihdam oranında da yüzde 0,5 oranında bir düşüş olduğunu görüyoruz. İşsizlerin sayısı azalırken istihdam edilenlerin sayısı da azalıyorsa ortada bir tuhaflık var demektir. Zira olağan olarak istihdam edilenlerin sayısı azalıyorsa işsizlerin sayısının artması gerekir. Bu farklı durumun karşılığı büyük ölçüde geniş işsizlik oranında gizli bulunuyor. Demek ki beşerler iş bulmaktan umudunu kestikçe müracaatta bulunmuyorlar. Bunun sonucu olarak da işsiz sayılmaktan çıkıp geniş işsizler ortasına dâhil oluyorlar. Bunun sonucu olarak işsizlik oranı düşerken geniş işsizlik oranı artıyor.
Türkiye için asıl ölçü geniş işsizlik oranıdır. İşsizlikte düşüş olup olmadığını anlamak için oraya bakmak gerek.
Mahfi Eğilmez’in Blogundan alınmıştır.