Bir haftadır Wall Street’in bekleyen tarihi ayı pazarını yazmak için uyanıyorum. Lakin, makalenin anlaşılır olması için evvel dünya iktisadının yalnız 2022’de değil, 2023’de de sakinlikte kalacağını anlatmam lazım. Oldu mu sırada 2 makale. “FÖŞ zordan yılmaz” diye klavye başına otururken, ABD-AB’den Rus ödeme sistemi Mir’e bağlanan bankaları oyma tehdidi…Hayda…….
Wallahim, yoldan karşıya geçerken gözüne TIR farı çarpan ürkek tavşan üzere felç oldum, nefesimi tavır, altıma ettim. Bu türlü durumlarda, çabucak eski dostlarım Smirnoff ve Irish Cream’den medet umarım, lakin içki günah, torbacım da dün yolda aramaya takıldı, stok zayıf. Çaresizce Internet’i trolleyip, beni hayata bağlayacak, ömür umudu verecek bir haber kırıntısı arıyorum. Odin’e şükürler olsun buldum. Mesih’im Hasan Mezarcı, şunları söylemiş:
“Benim Mesih olduğumu Allah pek çok bireye de gösteriyor. Başka peygamberlerden farklı olarak… Bana Allah Musa’nın çeşitte ne yaşadığını teorik olarak değil adeta yaşatarak gösterdi. İş Kur’an’a gelince Müslümanlar, Muhammed’i ortadan çıkarıyorlar… Ya Allah’ı konuşturuyorlar. Vallahi palavra söylüyorlar. Hz. Muhammed bu türlü bir şey söylemedi. Benim birtakım haramları helal kılmaya yetkim var. İçki yasağıyla ilgili dini ahkamı iptal ettim. Tesettür, harem, selam onunla ilgili dini ahkamı iptal ettim. Bayanlar artık mecbur değil”.
Yani? Alkol ve sex hür, vur malın tabanına. Açtım bir Smirnoff, boca ettim cold brew buzlu kahveme, yaktım bir cigara ve başladım yazmaya.
Dün, Fitch Küresel (araştırma birimi) elimizdeki en şimdiki 2023 iktisat varsayımını yayınladı. Linki burada, raporun başlığı “Kıyamet günü geldi, tövbe edin“ kıvamında. “2022-2023 küresel büyüme iddialarımıza derin ve acı verici aşağı revizyonlar yaptık”. “Avrupa’nın gaz krizi, yüksek enflasyon ve bitmek bilmeyen mali sıkılaştırma iktisadın ufkunu karartıyor”. Bu sene küresel büyüme öngörümüzü Temmuz’a oranla 0.5 puan (%2.4’e indi), 2023 için ise 1 tam puan (%1.7 oldu) makasladık”.
İki hafta evvel de Moody’s benzeri bir rapor yazmıştı. Bu sabah IMF sözcüsü Gerry Rice “3cü çeyreği kaybettik” diye yakındı. “2023’te bir çok ülke resesyon girdabına kapılacak, fakat tüm dünya fren yapar iddiası için erken”. Vallahim, okuduğum tüm kestirim haberleri içinde IMF en olumlusu. Zira, BloombergHT’yi clickledim, Dünya Bankası kabus üzere bir ihtar yapmış:
“Dünya Bankası, yüksek enflasyona karşı merkez bankaları eş vakitli olarak faiz oranlarını artırdıkça 2023’te global resesyon riskinin arttığını bildirdi.
Parasal sıkılaştırma trendinin gelecek yıl da devam etmesinin beklenen olduğuna işaret edilen açıklamada, lakin şu anda beklenen faiz oranı artışlarının ve öbür siyaset aksiyonlarının global enflasyonu salgın öncesi düzeylere geri getirmek için kâfi olmayabileceği aktarıldı.
Açıklamada, “Dünyanın dört bir yanındaki merkez bankaları enflasyona reaksiyon olarak eş vakitli olarak faiz oranlarını yükseltirken, dünya 2023’te global bir sakinliğe ve yükselen piyasalar ile gelişmekte olan ekonomilerde kalıcı ziyan verecek bir dizi finansal krize hakikat ilerliyor olabilir.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Abim, farkını vereyim de, göm bir de beni ya!!!! Bahtsız naaşım kış soğuğunda donmasın.
Ne oluyor ya? Hani Covid-19 pandemisi bitmişti, hani güç ve besin emtialarında rallinin sonuna gelinmişti? Yok kardeşim o denli bir alem. Dünya 2008 Büyük Finansal Krizi’nden bu yana takip ettiği roller-coaster patikada yeniden baş aşağı çakılıyor. Bir sonraki makalem için “spoiler alert” vereyim. S&P500 başta HİÇ BİR riskli menkul değer bu geleceği fiyatlamıyor. Bu kış son 15 yılın en sert ayı pazarını yaşayacağız.
Niye bu hale geldik? Sene başında Putin’in Ukrayna’yı işgal etme kararı öncesi yapılan optimist varsayımlar 3 noktada patladı.
- Enflasyon patlaması Covid-19 dünyasından çıkışın doğal sonucu olan arz-talep dengesizliklerine bağlı süreksiz bir olgu değil. İklim değişikliğinden, tedarik zincirlerinin “evin yakınına getirilmesi” ve dünyada iş gücü artışının yavaşlamasına kadar bir dizi uzun soluklu nedeni var. Enflasyon yüksek kaldıkça, beklentilere sızar, tedavisi güçleşir. TCMB dışında her Merkez Bankası bu gerçeği bildiği için, enflasyon canavarı inine dönünceye kadar ayaklar frenden çekilmeyecek.
- Çin iktisadında göçüşü öngöremedik: Çin, kollektif idare yetisini kaybetti. Basiretsiz ve muhteris bir diktatör olan Xi Jinping’in tikinin keyfine nazaran yönetiliyor, daima yanlış kararlar alınıyor. İktisadın geleceği olan yeni teknoloji şirketleri birer birer devletleştirilirken, faal aşı geliştirme ve yaygın aşılama kampanyası yerine ikame edilen “sıfır Covid” siyaseti geri tepti. Çin en az 2 yıl daha geniş kapsamlı kapanma/sosyal hareketlilik kısıtlamaları ile yaşayacak. Tüketici inancı ve üretim ahengi darmadağın olacak. En berbatı de—ki bu Ankara’ya ders olmalı—çok çeşitli nedenlerden ötürü konut balonu söndü artık. Konut Çinlinin bir numaralı servet kalemi. Fiyatlar düştüğünde, harcamıyor. Ne bizim, ne de Beijing’in elinde bu cins bir hastalıkla başa çıkacak alet kutusu yok. Çin yıllarca küresel talebi olumsuz etkileyecek.
- Gelişmekte Olan Ülkeleri (GOÜ, Piyasalar = GOP) Fed nakdî sıkılaştırmasına karşı dirençli zannettik. Bütçe istikrarı, toplam borç, cari istikrar, rezerv birikimi üzere temel rasyolara bakıldığında, GOÜ’in çoğunluğu Fed’in faiz artışlarından fazla ekonomik hasar görmeyecek güçte teşhis edildi. Ama dolar rallisi şirket borçlarını çok makus vurdu. Kimse herkes dolarla ticaret yapıp, dış finansmanını dolarla sürdürürken Fed’in bilanço daraltma planının nasıl bir dolar kıtlığı yaratacağını iddia edemedi. Artık Euro-tahvil pazarı kuruyunca seziyoruz bu gerçeği, ve herkes korkup dolar arıyor. Riskli finansman piyasaları kurumaya başladı.
Maalesef, berbat haber bunlarla sonlu değil. Olağanda, küresel sakinlik emtia talebini de yavaşlatacağı için fiyatların da düşmesi gerekir. Bir manada, emtia rallisinin sona ermesi otomatik olarak dez-enflasyon getirir. Heyhat, bu olmayacak. Ukrayna’nın Donbas’da giriştiği karşı taarruz Putin’in iktidarını tehlikeye attı. Askeri olarak Ukrayna’yı geri püskürtemez. Tek dermanı kaldı: Yalnız güç değil, uranyumdan buğdaya kadar Batı’ya ihraç ettiği tüm mallarda kısıntıya gidip, şantaj yapmak. IIci Soğuk Savaş başladı da ne işdünyası ne piyasalar başlarına geleceğin farkında değil.
“Yahu” diyeceksiniz, “Mesih ‘içki serbest’ demiş, Hadise değerli eşinden boşanıyor, FB deplasmanda mükemmeller yarattı, RTE herkese ücretsiz konut dağıtıyor, umurumda mı dünya iktisadı?” Olmalı, Gardaş, olmalı. Zira insanlığın en temel düsturlarından biri “Komşuda pişer, bize de düşer“ olmuştur Cro-Magnonlardan bu yana. Bir sabah uyanırsın, akaryakıt TL50, bankalarda döviz kalmamış, zira dış borçları yenileyememişler.
FÖŞ anlattı: FED Bizi Nasıl Oyacak, Size Anlatayım…
FÖŞ yazdı: Yaz sıcağında, terleyen, donan ekonomi
FÖŞ anlattı: Finansal balonlar gerisi arkasına patlar!