Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Madenlerimizi yalnızca ham unsur olarak değil, yüksek katma pahalı uç eser olarak satmak istiyoruz. Ham hususta 1, orta mamulde 8, tam mamulde 24 kata kadar kazandıran bir daldan bahsediyoruz. Benim altyapım 24 kat kazanmaya müsaitken neden 1 kat ile yetinmek zorunda kalayım? Elimizdeki imkanları sonuna kadar kullanmaya kararlıyız.” dedi.
Dönmez, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın da iştirakiyle Bilecik’in Bozüyük ilçesinde düzenlenen VitrA Karo Tesisi Açılış Töreni’nde yaptığı konuşmada, Türkiye’nin son periyotta üretim ve ihracat odaklı bir büyüme modeline geçtiğini söyledi.
Bu yatırımları yalnızca tesis yatırımları olarak görmediklerini belirten Dönmez, her şeyden öte kullanılan teknolojinin, yapılan AR-GE ve inovasyonun, katma pahası artıran kıymetli bir öge olduğunu anlattı.
Dönmez, bu tesiste ham husustan uç esere son teknolojiyle donatılmış, yapay zekanın kullanıldığı bir altyapının olduğunu lisana getirerek şöyle devam etti:
“Bu gelişmiş altyapı beraberinde nitelikli, son teknolojilere hakim ehil bir iş gücünün istihdamına da kapı aralıyor. Bizim de son periyotta ortaya koyduğumuz madencilikte katma pahalı eser stratejisiyle de uyumlu bir yatırım. Mevcut madenlerimizi işleyerek onları katma pahalı uç eser olarak piyasaya sunduğumuz bu çeşit yatırımlarla, madencilikten aldığımız global hissesi daha da artıracağız inşallah. Tesis, toplam gücünün yüzde 7’sini yeşil kaynaklardan karşılayacak. Bu sayı inanıyorum ki önümüzdeki yıllarda peyderpey artacak.”
177 ÜLKEYE 7,7 MİLYON TON DOĞAL TAŞ İHRAÇ EDİLDİ
Bakan Fatih Dönmez, son periyotta madencilikte hem üretim hem de ihracat sayılarında tarihi rekorlar kırıldığına dikkati çekti.
Türkiye’nin bor üretiminde açık orta dünya önderi olduğuna değinen Dönmez, “Altın üretiminde 42 ton ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek üretim sayısına ulaştık. İnşallah en kısa müddette 45 ton ve üzerine de çıkacağız. Geçtiğimiz yıl pandemi şartlarına karşın demir, nikel, boksit, fosfat, trona ve tuz üretimlerimiz tarihi doruklarını gördü.” tabirini kullandı.
Dönmez, üretimde yaşanan bu artışın maden ihracatı gelirlerine de yansıdığına işaret ederek şöyle bilgi paylaştı:
“2021 yılında 5 milyar 930 milyon dolarlık maden ihracatımızla bugüne kadarki en yüksek ihracat gelirine ulaştık. 2020 yılına nazaran yüzde 39’luk, son 20 yılla kıyasladığımızda ise 10 kattan daha fazla bir artış görüyoruz. 2021 yılındaki maden ihracatımızın alt kırılımlarına baktığımızda birinci sırada tüvenan-zenginleştirilmiş metalik cevherleri görüyoruz. Doğal taşlar, endüstriyel mineraller ve işlenmiş doğal taşlar da sırasıyla metalik cevherleri takip ediyor. Karo fabrikamızın açılışı vesilesiyle doğal taşlar için başka bir parantez açmak istiyorum. Geçtiğimiz yıl tam 177 ülkeye 7,7 milyon ton doğal taş ihracat ettik. Toplamda 2,1 milyar dolarlık gelirle toplam ihracatımızın yüzde 35’lik dilimini doğal taşlar oluşturdu. Tekrar 2021’de, doğal taşlar altından sonra en fazla dış ticaret fazlası verdiğimiz ikinci maden oldu.”
BOR TESİSİNDE SONA YAKLAŞILIYOR
Bakan Dönmez, 2020 yılında dünyadaki toplam doğal taş ihracatının yaklaşık 13 ila 14 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğini anımsatarak kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çin’den sonra yaklaşık yüzde 13’lük hisseyle bu alanda dünya ikincisiyiz. Kesimimizin büyüme iştahı istihdam sayılarına da olumlu yansıyor. 2021 yılında madencilik 149 bin 932 kişiyi istihdam ederek bu alanda tepe kıymetine ulaştı. İstihdam datalarında 2009’a nazaran yüzde 27, 2020’ye nazaran yüzde 7,3’lük bir artış yakaladık. Madencilik kesiminin gayrisafi ulusal hasılaya katkısı son devirde yüzde 1,3’e ulaştı. 2020 yılına nazaran yüzde 11’lik bir artış yakaladık. Bu sayıyla 2023 amacımıza bugünden ulaşmış olduk. Artık yeni gayemiz Türkiye’nin bu yüksek potansiyeline yakışır formda evvel yüzde 3’lere akabinde yüzde 5’lere kadar ulaşmak. Madencilikte dünyanın önde gelen ülkelerine bakıldığında bu sayı yüzde 5 ila 10 ortasında değişiyor. Türkiye’deki potansiyel de dünyanın geri kalanından az değil. Yatırımcımız var, teknolojimiz var, insan kaynağımız var, doğal kaynaklarımız var. Geriye kalan tek şey var: O da madenleri çıkarıp işleyip iktisada kazandırmak. Vatandaşlarımıza istihdam sağlamak. İhracat gelirimizle ülkemizin kalkınmasına takviye olmak.”
Dönmez, madencilikte en fazla üzerinde durdukları konulardan birinin, uç eserlere yönelik yatırımlar olduğunu belirtti.
Bu mevzudaki maksatları hakkında bilgi veren Dönmez şunları kaydetti:
“Amacımız açık ve net: Madenlerimizi yalnızca ham unsur olarak değil, yüksek katma bedelli uç eser olarak satmak istiyoruz. Ham unsurda 1, orta mamulde 8, tam mamulde 24 kata kadar kazandıran bir kesimden bahsediyoruz.
Benim altyapım 24 kat kazanmaya müsaitken neden 1 kat ile yetinmek zorunda kalayım? Elimizdeki imkanları sonuna kadar kullanmaya kararlıyız. Bugüne kadar uç eser odaklı altın, gümüş, demir-pelet, bakır ve alüminyum entegre izabe tesislerini devreye aldık. En son sayın Bakanımızla (Mustafa Varank) Siirt’te temelini attığımız çinko izabe tesisimiz 2021 yılında devreye girdi. Tesis, yıllık yaklaşık 216 milyon dolarlık ithalatın önüne geçecek. Bu sayı Türkiye’nin yıllık çinko ithalatının yaklaşık yüzde 40’ına denk geliyor. Böylesine yüksek katma bedele sahip tesislerimizin sayısını çoğaltacağız.”
Pilot tesiste üretimi devam eden lityum karbonat tesisine değinen Dönmez, “Önümüzdeki devir Balıkesir’de ve Kırka’da iki yeni tam kapasite çalışacak fabrika kuracağız. Eti Maden’deki arkadaşlarımız çalışmalarını sürdürüyor. Orada da inşallah bu sene içerisinde birinci somut adımı atacağız. Temelini 2018’de attığımız bor karbür tesisimizde de sona yaklaşıyoruz. İnşallah onun açılışını da bu yıl içerisinde yapmayı hedefliyoruz.” dedi.