Nobel ödüllü ekonomist Paul Samuelson bir defasında Wall Street’in son beş sakinlikten dokuzunu öngördüğünü söylemişti. Bu sefer de borsa haklı olabilir.
ABD iktisadı, on yılların tepesinde süren yüksek enflasyon ve yükselen faiz oranlarının yükü altında gerginlik belirtileri göstermeye başlıyor – bu da bir yavaşlama riskini artırıyor.
Yatırımcılar, pay senetlerinin bu hafta Walmart Inc. ve Target Corp. üzere perakendecilerdeki kar performanslarındaki seyrin artan kaygıları körüklediği için sert düştüğünü not ediyorlar. Ve bu eğilim, Demokratları Kasım ayındaki orta seçimlerde Kongre çoğunluğunu hedefleyen Lider Joe Biden için sorun yaratabilir.
ABD’nin büyüme ve enflasyon kestirimleri süratle kötüleşiyor
Akaryakıt ve besinde daha yüksek fiyatlar tarafından sıkıştırılan Amerikan hanehalkları, geçimlerini sağlamaya yardımcı olmak için rekor ölçüde borç alıyorlar. Daha yüksek ipotek oranlarıyla baskı altındaki inşaatçıların beklentileri giderek daha kasvetli hale geliyor. Küçük firmalar ayrıyeten artan işletme maliyetleri ve işe alma yahut elde tutma zorluklarıyla da gayret ediyor.
Bank of America Corp.’un global iktisat araştırma lideri Ethan Harris, “Bu noktada iktisadın büsbütün düzgün huylu bir yumuşak inişine sahip olabileceğinizi sanmıyorum” dedi.
Wall Street ekonomistleri, enflasyonla çaba eden Fed tarafından tasarlanan finansal şartların sıkılaştırılmasına karşılık olarak büyüme iddialarını düşürüyorlar. Son altı ayda pay senedi fiyatlarında düşüş, daha yüksek faiz oranları ve daha güçlü bir dolar görüldü.
‘Rahatsız edici’ Oranlar
Birden fazla ekonomist, iktisadın pandemide biriken tasarruflar sayesinde araba, konut ve seyahat için bastırılmış talep olduğunu ve bu yılın sonuna kadar tökezlemeden bu talebin ekonomik aktiviteyi taşıyabileceğini sav ediyor. Gelecek yıl ve ötesinde daha büyük tehlikeyi gördükleri yer. Ve o vakit bile, fikir birliği bir çöküşten çok bir yavaşlama istikametinde.
JPMorgan Chase & Co. baş ABD ekonomisti Michael Feroli, 18 Mayıs’ta yayınladığı bir notta, Fed’in faiz artışının amaçlandığı üzere talebi soğutması nedeniyle büyümenin bu yılın ikinci yarısında %2,4’ten 2023’ün ikinci yarısında %1’e kadar olan hafiflediğini gördüğünü söyledi. Jan Hatzius liderliğindeki Goldman Sachs Group Inc. ekonomistleri de geçtiğimiz hafta görünümlerini düşürdü. Cuma günü, Bank of America Corp. ekonomistleri de kestirimlerini düşürdü ve iktisadın gelecek yılın sonunda yalnızca %0,4’lük bir süratte büyüyeceğini iddia etti.
Lakin giderek artan sayıda analist, daha berbat bir durum olabileceği konusunda uyarıyor.
Moody’s Analytics baş ekonomisti Mark Zandi, 16 Mayıs’taki bir notunda, “Ekonominin önümüzdeki 12 ayda başlayarak üçte bir oranında gerileme yaşayacağı ihtimalini, önümüzdeki 24 ay içinde bir resesyon mümkünlüğü ile koyduk” dedi.
Pek çok şey enflasyon ve Fed’de ne olacağına bağlı. Enflasyon merkez bankasının %2 gayesinin çok üzerinde kalırsa – şu anda 3 kattan fazla – siyaset yapıcılar ekonomiyi sakinliğe sürükleyerek onu düşürmek için güçlü bir formda cevap vermek zorunda hissedebilirler.
Fed, bu ayın başlarında faiz oranlarını 50 baz puan artırdı ve Lider Jerome Powell, Haziran ve Temmuz aylarındaki toplantılarında misal boyutta atılımlar yapma yolunda olduğunun sinyalini verdi.
Fed lideri, 17 Mayıs’ta birinci defa, merkez bankasının daha sıkı siyasete dönüşünün daha yüksek işsizliğe yol açabileceğini kabul etti, lakin bunun kesinlikle darbe olarak gelişmeyeceğini savundu. Powell, Wall Street Journal aktifliğine verdiği demeçte, “İşsizlik birkaç kene üst çıkarsa bile, hala hayli güçlü bir işgücü piyasasına sahip olabilirsiniz” dedi.
Konut Cephesi
Powell ayrıyeten, merkez bankasının iktisadın “yumuşak yahut yumuşakımsı” bir inişi olarak isimlendirdiği şeyi gerçekleştirme yeteneğinin, denetimi dışındaki olaylara bağlı olabileceğini de itiraf etti. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, besin ve güç fiyatlarını yükseltiyor ve global büyümeye gölge düşürüyor. Çin’in katı Covid Sıfır siyaseti, dünyanın en büyük ikinci iktisadını sarsıyor ve tedarik zincirlerini daha da hırpalıyor.
Tarih Fed’in tarafında değil. 1950’den bu yana Fed’in 15 sıkılaştırma döngüsünü inceledikten sonra, Bloomberg Economics’in baş ABD ekonomisti Anna Wong, “merkez bankasının bir gerilemeden kaçınmak için zorlanacağı ve piyasaların şu anda beklediğinden daha dik bir faiz artırımı döngüsüne başlaması gerekebileceği” sonucuna vardı.
Konut piyasası, Fed’in kredi maliyetini artırarak büyümeyi yavaşlatma yöneliminin ön saflarında yer alıyor. Geçen yılın sonundan bu yana, ipotek oranları yaklaşık kırk yılın en süratli artışı olan yüzde iki puandan fazla arttı.
“Konut iş döngüsüne öncülük ediyor ve konut yavaşlıyor” diyen Ulusal Mesken İnşaatçıları Birliği Lideri Jerry Konter, sanayi kümesinin üyeleri ortasındaki itimadın mayıs ayında üst üste beşinci ay boyunca düştüğünü ve pandeminin başından bu yana en düşük düzeye indiğini bildirdi.
Fannie Mae’nin baş ekonomisti Doug Duncan, Fed’in faiz artırımlarının ısırmasıyla iktisadın gelecek yılın ikinci yarısında mütevazı bir resesyona girmesini beklediğini söyledi. İşsizliğin mevcut 50 yılın en düşük düzeyleri olan %3,6’dan 2023’te %4,4’e yükseldiğini görüyor.
Ulusal Bağımsız İşletmeler Federasyonu baş ekonomisti William Dunkelberg de bir sakinliğin geldiğini söylüyor. NFIB tarafından Nisan ayında ankete katılan küçük işletme sahiplerinin çoğunluğu, firmalarının şartlarının önümüzdeki altı ay içinde berbatlaşmasını bekliyor ve bu da 48 yılın en aşağı taraflı görünümü. Yaklaşık üçte biri, enflasyonun 1980’den bu yana en büyük sorun olduğunu söyledi.
Enflasyon, hanehalkları tarafında da en yakıcı problemler ortasında bir numara. Michigan Üniversitesi tarafından ölçülen tüketici hassaslığının 2011’den bu yana en düşük düzeye düşmesinin kıymetli bir nedeni. Nüfus Sayımı Ofisi tarafından yapılan en son hanehalkı finansmanı anketinde, iştirakçilerin üçte birinden fazlası, faturalarını ödemede zorluklar yaşadığını bildirdi – 2020’de pandeminin doruğundaki en makus okumalara yakın.
Yükselen fiyatların kuşattığı Amerikalılar, Goldman’ın Hatzius’una nazaran, satın almaya devam etmek için krediye giderek daha fazla güveniyorlar ve bu durum analiste nazaran sürdürülebilir değil.
17 Mayıs’ta Bloomberg Television’a verdiği demeçte, tüketici borçlanması “kısa vadede harcamaları destekliyor, lakin sonuçta harcamalarda büyük artışların sürdürülebilir bir kaynağı olmayacak” dedi. “Yani ufukta bir yavaşlamanın inşaası da böylelikle başlamış oluyor.”
Bloomberg