Merkezi bütçe haziranda, 31,1 milyar TL açık verdi. Mayısta kurumlar vergisi süreksiz tahsilatı ile fazla veren merkezi bütçe, böylelikle haziran ayında olağan seyrine dönmüş oldu ve geçen yılın haziranına nazaran yıllık %24 artış gerçekleşti.
Fakat altı aylık performans açısından haziran ayında 31,1 milyar TL’lik bütçe açığına karşın yılın birinci aylarındaki yüksek fazla sayesinde Ocak-Haziran bütçe istikrarı hala 93,6 milyar TL ile fazla vermekte.
Merkezi bütçe gelirleri tarafında haziranda elde edilen yıllık %104,9 artışa rağmen esasen daha yüksek düzeyde olan masrafların %87,1 artması bütçe açığını yaratmakta.
Harcamalar tarafında dikkat çeken kalemler haziran ayında %92 artan faiz hariç masraflar. Bunun da değerli kısmını %101 büyüme ile cari transferler oluşturmakta. Sermaye masraflarının %181, sermaye transferlerinin ise %415 artışı elbette not edilmeli. Bu iki kalem, kamu yatırımları ve KİT’lere verilen borç yahut sermaye artırımlarından oluşan toplam yatırımlar ölçüsüne karşılık gelmekte.
BOTAŞ’a aktarılan sermaye yerine Kurum’un bu ay dış borçlanma yapması hem Hazine istikrarı hem de döviz transferlerinde merkez bankasının tükenen rezervleri eşliğinde oluşan hudut açısından manalı.
Faiz masrafları ise yakından incelenmesi gereken bir kalem. Keza, %35,6 oranındaki artış faiz masraflarının denetim altında olduğu niyetini yaratıyor. Halbuki cari transferlerin altına gizelenen KKM’ye aktarılan vergi gelirleri olan hazirana ilişkin 16,1 milyar TL de eklendiğinde (faiz sarfiyatı olarak görmek daha doğru) faiz harcamalarında haziran ayında %207, yılın birinci altı ayında da %90 oranında artışlar olağan bir seyir değil.
KKM yükü: Faiz artırsaydık daha “ucuz” olurdu
KKM ile TL’yi baskılama gayesi bir yandan TL’nin kapalı döviz satışlarına karşın baskılanmadığını ortaya koyarken, bir yandan da Hazine’ye oluşturduğu yük düzeyi ile dikkat alımlı. KKM’nin Hazine’ye olan yükü kadar bir kısmın döviz bozdurarak sisteme girenler nedeniyle merkez bankası tarafından karşılandığı düşünülürse sene sonuna yaklaşık olarak 180 milyar TL civarında bir yük oluşacağını hesaplamak mümkün. Bu da daha KKM çıkarıldığında yapılan ikazların, endişelerin gerçekleştiğini, faiz artırmamanın kamuya ve halka olan maliyetinin faiz artırmanın kat be kat üzerine çıktığını, çıkacağını anlatıyor.
Gelir performansı: Enfasyon şişkinliği yanında trend değişimi
Gelir tarafının detaylarındaysa, yılın ikinci yarısı ile birinci yarısı ortasında değerli değişiklikler yaşanacağı anlaşılmakta.
Dahilde alınan KDV ve gelir vergisi haziran ayında yıllık artışları %49,8 ve %65,8’le hem enflasyonun hem de öteki gelir kalemlerindeki artışların hayli altında. Bu da iktisattaki ivme kaybının yansıması. Lakin düşük faiz sonucu tüketicilerin mala akını ve tabi zarurî harcamalar öteki kalemlerde güçlü performanslarla sonuçlanmakta.
İthal’den alınan KDV’nin haziranda %154 ve birinci altı ayda %130 artması dış ticaret açığındaki büyümenin ithalat patlaması nedeniyle devam ettiğinin göstergesi. Ve tek başına cari fazla hedefleyen Yeni İktisat Modeli’nin çalışmadığının da bir kere daha ispat edilişi. Ama hükümetin artık YEM’den dönüşü de mümkün görünmüyor.
2022 ikinci yarı seçim tesiri beklenmeli
Ek bütçenin çarçabuk kabul edilmesinin akabinde kabaca 10 ay kaldığını varsayabileceğimiz seçim geri sayımı periyodunda bütçe disiplininde gevşeme makul bir beklenti olur. Enflasyonun %78’den %90 civarına yöneleceği bir kaç ay içinde gelirler tarafında karmaşık bir fotoğraf karşımıza çıkacak. Enflasyondan arındırıldığında vergi gelirlerinde artışın düştüğünü, harcamalar tarafının ise artmaya devam ettiğini izleyeceğiz.
Bütçe açığı GSMH’nin 2022 sonunda %5’e yanlışsız yönelmesi eşliğinde de TÜİK’in açıkladığı TÜFE enflasyonu dahi çok gevşek para siyasetini gevşek maliye siyasetinin eklenmesiyle 2023 birinci çeyrekte üç haneye ulaşmış olacak.
GA.