Avrupa Komitesi, çocuk cinsel istismar materyallerini (CSAM) ve taciz teşebbüsünü belirlemek için WhatsApp ve Facebook Messenger üzere iletileşme uygulamaların kullanıcıların özel bildirilerini seçici bir halde taramalarını gerektirecek tartışmalı yeni bir düzenleme önerdi.
Bu haftanın başlarında düzenlemenin bir taslağının internete sızmasının akabinde, kapalılık uzmanları bu tasarıyı epey güçlü bir lisanla eleştirdi. Ortalarında Avrupa Dijital Haklar kümesi üyelerinin de bulunduğu pek çok farklı uzman ve küme bu taslağı ve getirdiği müşahede zorunluluğunu özgür demokrasiye karşı kabul edilemez bir hareket olarak yorumladı.
Bu yeni teklif ile bir arada “online hizmet sağlayıcıları”, yani ortalarında uygulama mağazaları, internet sitesi hosting firmaları ve tüm “kişiler ortası irtibat hizmetleri” sağlayıcılarının da bulunduğu çok geniş bir küme için yeni zorunluluklar gelyor.
Bu sorumlulukların en sert olanları WhatsApp, Signal ve Facebook Messenger üzere irtibat hizmeti sağlayan platformları etkiliyor. Şayet bu kümedeki bir firma AB’den bir “belirleme emri” alırsa, seçili kullanıcıların iletilerini tarayarak bilinen ve bilinmeyen tüm CSAM’leri yahut “çocukları suça teşvik” olarak sayılabilecek içerikleri bulması gerekecek.
Bu “belirleme emirleri” AB üyesi ülkeler tarafından sunulacak ve Kurul, saklılık ihlallerini azaltmak için bu buyrukların “hedefli ve belirgin” olacağını söylüyor. Lakin düzenleme bu buyrukların amaçlarının nasıl belirleneceği konusunda net bir bilgi vermiyor. Örneğin bu buyrukların şahısları yahut kümeleri mı gaye alacağı, yoksa çok daha geniş bölgeleri kapsayıp kapsamayacağı belirli değil.
Düzenlemeye yapılan tenkitler, bu buyrukların büyük kullanıcı kümelerini çok geniş ve ihlal edici bir halde kullanılabileceğini belirterek teklifin buyrukların maksatlı olabileceğini söylediğini, lakin bunu zarurî tutmadığını vurguluyor ve bunun çok daha geniş gözetleme ve takip gayeleri için kullanılabileceğini söylüyor.
Ayrıyeten uzmanlar, bu teklifin uçtan uca şifrelemeyi önemli bir formda bozabileceğini ve hatta ortadan kaldırabileceğini de belirtiyor. Ayrıyeten AB’nin dijital dünya hakkındaki kararlarının geniş tesir alanı düşünüldüğünde, bu kararların yayılması ve çok daha otoriter ülkeler tarafından da emsal gösterilerek kullanılmaya başlamasının mümkün olduğu vurgulanıyor.
Bütün bunların yanı sıra, bilinen öğeler dışındaki bilinmeyen öğelerin de hedeflenmesi algoritma kullanan tarayıcıların kullanımını gerektirecek ve uzmanlar, bu algoritmaların, bilhassa “gibi görünen davranışlar” konusunda kusur yapma hissesinin kayda paha bir boyutta olabileceğini belirtiyor ve bu da saf bireylerin devlet nezaretine girmesi, haklarının ve hatta özgürlüklerinin çiğnenmesi manasına gelebilir.