Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği’nin (GEKADER) TÜİK istatistiklerinden yararlanarak hazırladığı rapora nazaran, geri dönüşüm kesimi, her geçen yıl faaliyetlerini ve gücünü artırıyor.
TÜİK tarafından iki yılda bir açıklanan datalara nazaran, 2020’de imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, OSB’ler, sıhhat kuruluşları ve hanehalklarında 30,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 104,8 milyon ton atık oluştu.
Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen atık sayısı ise 127,4 milyon ton olarak gerçekleşti. Bu atığın 78,3 milyon tonu bertaraf edilirken, 49,1 milyon tonu geri dönüştürüldü. Toplam işlenen atık ölçüsü 2018’e nazaran yüzde 22 arttı.
Tertipli depolama tesislerinin toplam kapasitesi 1,2 milyar metreküp olarak belirlenirken, 174 sistemli depolama tesisinde 31,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 77,8 milyon ton atığın bertarafı sağlandı.
Atık geri kazanım lisansı olan bir arada yakma tesislerinde 1,3 milyon ton atık yakılarak güç geri kazanımı sağlandı. Kompost ve birlikte yakma tesisleri hariç lisansı olan öbür atık geri kazanım tesislerinde ise toplam 47,6 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral üzere atık geri kazanıldı.
Geri dönüştürülen 49,1 milyon ton atığın 6,13 milyon tonunu plastikler oluşturdu. Bu sayıyla birlikte plastik geri dönüşüm bölümü ülke iktisadına 6 milyar dolarlık katkı sağladı.
2021’DE İKTİSADA 6,7 MİLYAR DOLARLIK KATKI
Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği Lideri Fatih Eren, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’de gelişen imalat ve sanayi gücü ile nüfustaki yükselişin, geri dönüşüm dalının iş yükünü artırdığını, bu daldaki işletmelerin atıkları dönüştürerek döngüsel iktisat tekniğiyle katma paha sağladığını söyledi.
Eren, TÜİK sayılarına nazaran 2020’de dönüştürülen 49,1 milyon ton atığın 6,13 milyon tonunu plastiğin oluşturduğunu aktararak, “Bu sayı, geri dönüşüm dalının ülke iktisadına yaklaşık 6 milyar dolarlık katkı sunduğunu gösteriyor. Her ne kadar resmi bilgi olmasa da 2021’de global salgın ve yeni yatırımlar nedeniyle dönüştürülen plastiğin en az yüzde 10 artışla 6,8 milyon tona çıktığını, bunun karşılığında ülke iktisadına 6,7 milyar dolarlık katkı sağlandığını düşünüyoruz.” halinde konuştu.
“KARBON SALIMINI AZALTIYOR”
Fatih Eren, geri dönüşüm bölümünün yalnızca ülke iktisadı için değil, birebir vakitte gezegenin ve Türkiye’nin geleceği için de çalıştığını söz ederek, çevreci kimlikleriyle ön plana çıktıklarını söyledi.
Sıfırdan üretimde ortaya çıkan karbon salımının geri dönüşüm çalışmalarıyla birlikte en aza indiğini aktaran Eren, bu sayede arka arda yok olan doğal kaynakların tükenmesinin önüne geçtiklerini, Türkiye’nin ve yaşadıkları gezegenin havasına ve suyuna sahip çıktıklarını kaydetti.
“ÜRETİMDEN VE HANE HALKINDAN GELEN ATIKLAR YÜZDE 90’I BULUYOR”
GEKADER Lideri Eren, son periyotta oran artsa da dalın her yıl ortalama yüzde 10 büyüdüğünü tabir ederek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu yıl ile ilgili resmi sayılar, 2023’ün son devrinde ortaya çıkacak. Biz yüzde 10 olan ortalama büyümeyi ele aldığımızda 2022’de en az 7,4 milyon ton plastik atığın geri dönüştürüleceğini düşünüyoruz. Yaptığımız araştırmalar ve alandan elde ettiğimiz bilgiler bize bunu gösteriyor. Plastik atıkların yarısına yakınını üretim esnasında, yüzde 40-42’lik kısmını ise hanehalkı tüketiminde ortaya çıkan atıklar oluşturuyor. Yüzde 10’luk kısmı ise ithalattan geliyor. Bu geri dönüşümün ekonomimize sağladığı katma bedel 7 milyar doları aşacak.”
“2050’DE DALIN GLOBAL BÜYÜKLÜĞÜNÜN 900 MİLYAR DOLAR OLMASI BEKLENİYOR”
Fatih Eren, plastik hususların otomotivden beyaz eşyaya, ambalajdan tarıma, elektrik-elektronikten inşaata hayatın her alanında olduğunu, yalnızca bir araba üretiminde kullanılan plastik oranının 200 kilogramı bulduğunu söyledi.
Plastik geri dönüşüm bölümünün cari açık dostu olduğunu belirten Eren, “2050’de plastik geri dönüşüm kesiminin global pazar büyüklüğünün 900 milyar dolar olması bekleniyor. Türkiye, mevcut büyümesini sürdürürse 2050’de 73 milyar dolarlık bir dala kavuşmuş olacak.” dedi.
Eren, Türkiye’nin son yıllarda geri dönüşümde büyük ilerleme sağladığını, salgın sonrası buraya yönelimin arttığını tabir ederek, tek kullanımlık eserlerin kullanımında ve paket servislerden sonra ortaya çıkan atıklarda önemli artış yaşandığını kaydetti.
Tesislerde işlenen atık ölçüsünde son 2 yılda yüzde 22’lik yükseliş yaşandığını aktaran Eren, geri dönüşüm kesiminin tüm paydaşlarıyla birlikte bugüne kadar en verimli periyodunu yaşadığını söyledi.
Lisanslı geri dönüşüm tesisi sayısının 2020’de 2 bin 752’ye yükseldiğini bildiren Eren, Türkiye iktisadı geliştikçe atık ölçüsünün arttığını, kesimin toprağa gömme ya da yakma yerine geri dönüştürerek ekonomik kıymet oluşturduğunu anlattı.
“OKULLARDA GERİ DÖNÜŞÜM EĞİTİMİ VERİLMELİ”
Fatih Eren, Türkiye’de meskenlerde ayrıştırmanın değerinin şimdi gereğince kavranamadığını belirterek, ülkede günlük kişi başı 1,5 kilogram atık üretildiğini, plastik, cam, kağıt ve ambalaj üzere atıkların ayrıştırılmadan çöpe atıldığını bildirdi.
“Milli servet olarak baktığımız geri dönüşümün ham hususları çöpte öteki evsel atıklarla temas ederek kontamine oluyor” diyen Eren,”Ne yazık ki bunların tekrar ülke iktisadına kazandırılması imkansız hale geliyor. Yarının büyükleri ve bugünün çocuklarına okullarda eğitim verilmesiyle şuur düzeyini yükselterek konutlarda ayrıştırmayı yaygınlaştırabiliriz. Toplumsal şuur düzeyinin artırılmasıyla cirosu 1 milyar doları bulan ve 350 bin kişiyi istihdam eden kesim bu sayıları 2’ye katlayabilir.” sözlerini kullandı.
“YENİ DÜZENLEMEYLE ATIKLAR KAYIT ALTINA ALINACAK VE VERGİYE TABİ TUTULACAK”
GEKADER Lideri Eren, sokak atık toplayıcılarına ait hazırlanan yeni genelgeye değinirken, şunları kaydetti:
“Yeni düzenlemeyle sokaklarda güvenlikten mahrum, sıhhatsiz bir formda çalışan kardeşlerimiz artık daha uygar çalışma kurallarına kavuşacak. Onlar aslında geri dönüşüm bölümünün saklı kahramanları. Devletimizin bu saklı kahramanlara hak ettikleri kıymeti vermesini büyük bir memnunlukla karşılıyorum. Bu kardeşlerimiz, çalıştığı bölgenin belediyesine başvuracak ve ilgili belediyenin himayesinde kaideleri daha düzgünleştirilmiş bir biçimde yeniden çalışmaya devam edecek. Yeni düzenlemeyle atıklar kayıt altına alınacak ve vergiye tabi tutulacak. Böylelikle geri dönüşüme hazır atıklar hakikat fiyattan tesislere evraklı, kayıtlı bir formda gelecek.”