Uzun uzay yolcuları, astronotları ruhsal olarak etkiliyor; bu bir gerçek. Fakat uzayın insan bedenine tek tesiri ruhsal değil. Çok daha fazlası, nörolojik açıdan yaşanıyor üzere görünüyor. Uzun bir mühlet boyunca uzayda kalmak, beyin üzerinde değiştirici bir tesire sahip.
Scientific Reports’ta yayınlanan yeni bir araştırma, 15 astronotun uzayda uzun müddet kalmalarından evvel, döndükleri sırada, döndükten bir ay, üç ay ve altı ay sonra çekilen MRI taramalarını inceledi. Bu örnekler, denetim örneği olarak uzayda vazife yapan bir astronot olmayan 16 şahısla karşılaştırıldı.
Yapılan tahliller, astronotların uzun müddetli uzay uçuşlarından sonra perivasküler alanlarda (beyinde beyin omurilik sıvısının aktığı kan damarlarını çevreleyen bölgelerde) artış yaşadığını gösterdi. Bu büyük bir değişiklik olsa da, astronotların istikrarında yahut görsel hafızalarında rastgele bir bozulma olmadığından ötürü bir sorun olarak görünmüyordu.
Oregon Sıhhat ve Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde pediatri (nöroloji) yardımcı doçenti muharrir Dr. Juan Piantino yaptığı açıklamada, “Bu bulguların uzay araştırmalarına devam ederken kıymetli tesirleri var” dedi ve devam etti: “Ayrıyeten sizi bilimin birtakım temel soruları ve burada ömrün Dünya’da nasıl geliştiği hakkında düşünmeye zorluyor.“
Uzayda insan bedeninde neler oluyor?
Uzaya ulaştığımızda bedenimizdeki sıvılar değişir. Bu, yerçekimi sebebiyle her şeyin aşağı çekilmiyor olmasının bir sonucudur. Bedenimiz, yine istikrara yahut homeostaziye ulaşmak için kırmızı kan hücrelerinden kurtulmak da dahil olmak üzere birtakım değişikliklere uğrar. Beyindeki bu değişiklik, bunun bir sonucu üzere görünüyor ve birinci misyonlarına çıkan astronotların birinci uçuşlarından evvel ve sonra görülüyor. Kıdemli astronotlarda ise uçuşlarından evvel ve sonra perivasküler alanda rastgele bir değişiklik yaşanmıyor üzere görünüyor. Piantino, “Tecrübeli astronotlar bir çeşit homeostaziye ulaşmış olabilir” diyor.
Beyindeki perivasküler boşluklar, glifatik sistemin altında yatan “donanım” olarak kabul edilir. Bu, beyni metabolik proteinlerden temizleyen sistemdir ve derin uyku sırasında en yeterli çalışmasını stantlar. Glifatik sistem çok güzel çalışmadığında, bunama gelişimi ile ilişkilendirilen bir metabolik protein birikimi yaşanır. Perivasküler boşlukların bir kişi yaşlandıkça genişlediği bilinmektedir.
Piantino, “Bu bulgular sadece uzay uçuşu sırasında meydana gelen temel değişiklikleri anlamaya yardımcı olmakla kalmıyor, birebir vakitte Dünya’da beyin omurilik sıvısının deveranını etkileyen hastalıkları yaşayan beşerler için de yardımcı oluyor” diyor.
Bu, uzay yolcularının beyinlerine bakan birinci çalışma değil. Evvelki bir araştırma, yeniden beyin omurilik sıvısındaki bir kaymanın sonucu olarak, beynin üst kısmındaki gri husus ölçüsünde bir artış ve alt kısımda bir azalma olduğunu belirlemişti.