Gazete Duvar’dan Sinan Saygılı ile bir sohbet gerçekleştiren ekonomist ve köşe müellifi Dr Murat Kubilay, yeni bir döviz şokunun ufukta gözüktüğünü söyledi. Murat Kubilay, “Bu iş tehlikeli yerlere kadar gelecek, evvelkilerden çok daha farklı olacak. Finansal sistem de sarsılacak” yorumunu yaptı. Dr Kubilay’a nazaran, Merkez Bankası rezervinde satılabilir seviyede 10-15 milyar dolar üzere bir para kaldı.
Söyleşiden kritik paragraflar şöyle:
Döviz nereye koşuyor?
Esasen dolar kuru 15 liraya ulaştıktan sonra iktisat idaresinin yavaş yavaş satıştan vazgeçip kuru hür bırakması, eldeki satabileceği alanın daralmasını görmesi ve bunun çok daha tehlikeli yerlere geleceğini fark etmesiydi. Yani Türkiye’nin dış borç (441 milyar dolar) ve ithalat yükümlülüklerini ödemekte kahır yaşayabileceğini görüp çekilmesiyle gerçekleşti son hareketlilik.
Muhtemelen farklı bir seviyede tekrardan dolar kurunu sabitlemek isteyeceklerdir, o baskıyı, en azından 1 lira gevşeterek (yeni barajın 16 lira düzeyine yükseltilmesi) çözebileceklerini düşünüyorlardır fakat döviz açığının nedenleri daha yapısal olduğu için bu da kalıcı başarılı olmayacaktır. Bu noktada, seviyeyi (dolar kuru) ne kadar aşağıda yaparlarsa ömrü o kadar kısa olacak, lakin daha yukarlardaki bir sayısı savunma sınırı üzere seçerlerse süreci bir mühlet daha götürebilirler.
BİR KUR ŞOKU DAHA MUHTEMELEN YAŞAYACAĞIZ
Öte yandan Ukrayna savaşının yarattığı bilhassa büyük ithalat artışı, artı global merkez bankalarının son 40 yılın en yüksek enflasyonuna daha agresif halde karşılık verme istekleri, Türkiye’nin bu formda yapay siyasetlerle süreci bir yıl daha götürmesini engellemiş oldu. Kur artışlarının üzerine tekrar bir kur şoku da muhtemelen yaşayacağız. Şu anda kur şoku yaşamadığımız, yalnızca dövizdeki arz-talep istikrarından dolayı doların hafif hafif arttığı formunda pahalandırmak gerekiyor. Fakat geçen yıl kasım, aralık aylarında yaşadığımıza emsal bir durum önümüzdeki haftalarda gerçekleşebilir.
Ha bu ortada Merkez Bankası Para Siyaseti Kurulu’nun toplantıları da var, burada telafi edici kimi geri adımlar atılırsa, daha müspet bir durum gerçekleşebilir.
Bu adımlar ne olabilir?
Bu saatten sonra ya daha olağan siyasetlere geçiş ya da sermayenin serbestisini daha engelleyici siyasetler tercih edilecek. Yahut dışarıdan döviz kaynağı bulunacaktır. Lakin uzun yıllardan beri işte Körfez bölgesinden, Uzakdoğu’dan çok paraların geleceğine dair daima kent efsaneleri çıkar lakin bunlar hiç gerçekleşmedi. Kolay kolay da ikili muahedeler Türkiye’nin muhtaçlığını karşılayacak seviyede olmayacaktır. Münasebetiyle da belirli bir yerden sonra tekrar tıkanma olacak ve yeni bir şok yaşayacak üzereyiz.
MERKEZ BANKASI’NIN SATILABİLİR SEVİYEDE 10-15 MİLYAR DOLARI KALDI
Merkez Bankası’nın artık dövizi baskılayacak rezervinin de tükenme noktasına geldiği tartışmaları üzerine
Merkez Bankası rezervinde satılabilir seviyede 10-15 milyar dolar üzere bir para kaldı. Öte yandan turizm gelirlerinin bir kısmı da önden geliyor, yani onlara karşın durumun bu olması, muhtemelen bu parayı da çabucak 15 lira düzeyinde heba etmeyelim, ileride daha sıkıntı günler için saklayalım demelerine neden oldu. Zati Merkez Bankası turizmden gelen paranın bir kısmını sattı bile. Münasebetiyle o kaynak da düşünülenden daha erken tükeniyor. Tekrar bir müddet daha bunu öteleyebilir iktidar ancak önünde sonunda kaçınılmaz durum gerçekleşecek. Bu iş tehlikeli yerlere kadar gelecek, evvelkilerden çok daha farklı olacak. Yalnızca enflasyon değil, finansal sistem de sarsılacak.
Özetle, bu kadar daima açık veren bir iktisadın esasen taşıma suyla değirmeni döndürmesi sağlanamaz.
Sermaye denetimi tartışmalarına ait
Bunun üzerine fazla yorum yapmak istemiyorum, sermaye serbestisi daha da kısıtlanabilir diyebilirim.
Bankacılar Enflasyon Endeksli Bonodan Ürküyor!
Dr. Artunç Kocabalkan – İhtilal Akyıl – Prof. Dr. Burak Arzova: Piyasa istim üstünde
Emre Balıca: Pembe gözlüklerle birinci ona