Milletlerarası kontrol, vergi ve danışmanlık şirketi EY, kripto para üniteleri ve dijital varlıklar alanındaki yatırımcı kişi ve kurumların bu alandaki mevcut ve gelişmekte olan vergi düzenlemelerini dikkatle izlemeleri gerektiğini vurguluyor. Dijital varlıklara ve kripto para ünitelerine yapılan yatırımların vergilendirilmesine ait yeni durumu paylaşan EY, farklı ülkelerin bu alandaki yaklaşım ve uygulamalarına da ışık tutuyor.
EY (Ernst & Young) kripto para üniteleri ve dijital varlıklarla ilgilenen yatırımcı kişi ve kurumların bu alana yönelik vergi düzenlemelerini dikkatle izlemeleri gerektiğini vurguluyor. EY tarafından yayımlanan “Kripto para üniteleri ve dijital varlıklara yönelik vergiler yakın gelecekte nasıl şekillenecek?” başlıklı özel makalede, klâsik aracıları devreden çıkararak süreç müddetlerini büyük ölçüde hızlandıran, maliyetleri düşüren ve inovasyonu destekleyen dijital varlıklar alanındaki global yatırımların toplam büyüklüğünün son 13 yıllık müddette 3 trilyon doları aştığına dikkat çekiliyor.
Vergi otoriteleri, dijital varlıkları ve bu alandaki gelişmeleri kavrama uğraşında
Bu alanda hizmet sağlayıcılar ve müşteriler için vergi riski artarken vergi otoriteleri için de yeni zorlukların ortaya çıktığına dikkat çeken EY uzmanları, tüm dünyada dijital varlıkların kaydettiği baş döndürücü gelişimin vergi otoriteleri için giderek daha dikkat cazibeli hale geldiğini vurguluyor. Vergi otoritelerinin bu alandaki gelişimi kavrama gayretlerinin yanında, ülkelerin yaklaşımlarında dijital varlıklar alanındaki satın alma, mülkiyet ve satış süreçlerinin vergisel tesirleri açısından farklılıklar kelam konusu.
Halihazırda dijital varlıklar için klâsik yatırımlar ile tıpkı vergi raporlama yükümlülüklerinin mevcut olmayışı vergi otoriteleri için bir tıp kör nokta oluşturuyor. Hasebiyle, bu alandaki yatırımlardan elde edilen önemli ölçüdeki çıkarlar ya hiç bildirilmemiş ya da eksik bildirilmiş olarak görünüyor. Bu alanda tüm dünyada hem bireylerin hem de kurumsal vergi gruplarının başa çıkması gereken belirsizlik, karmaşıklık ve risklerin mevcut olduğunu ortaya koyan makalede vergi otoritelerinin yakın gelecekte daha fazla vergi raporlama yükümlülüğünü devreye almasının beklenebileceği belirtiliyor.
Bu çerçevede, OECD, kripto varlıklar ile ilgili yeni bir vergi şeffaflığı çerçevesi ve Ortak Raporlama Standardında (“CRS”) oluşturulan değişiklikleri kamuoyunun değerlendirmesine açtı. Bu çalışmalar sonrasında vergi şeffaflığı hedefli “otomatik bilgi değişimi” kapsamına kripto varlıklar da girmiş olacak. EY uzmanları, CRS’in uygulamaya geçmesi uzun vakit almışken, mevcut ortamda kripto varlıkların raporlamalar kapsamına alınmasının da uzun sürmeyebileceğini vurguluyor.
Kripto para ve NFT’lerin vergilendirilmesinde farklı yaklaşımlar
Kripto para üniteleri ve token’lar üzere dijital varlıklara yapılan yatırımlar çok yüksek oranlarda artmış durumda ve bunların nasıl vergilendirileceği konusu gündemde değerli yer tutuyor. Dünya genelinde birçok vergi otoritesi, kripto para yatırımlarını servet olarak sınıflandıran ve sermaye karı vergisine tabi tutan ABD ve İngiltere’nin yaklaşımını benimsiyor.
Blok zinciri üzerinde depolanan, akıllı kontratlarla desteklenmiş eşsiz yazılım kesimleri olarak tanımlanabilecek NFT’ler de (Non-Fungible Token), halihazırda en tanınan dijital varlık sınıflarından biri durumunda. Şirketlerin, marka topluluğu oluşturma ve geliştirmede eşsiz fırsatlar sunan NFT’lere giderek daha fazla yöneldiği bir devirde vergisel açıdan NFT’ler, hem direkt hem de dolaylı vergilerle karşılaşabilir.
Türkiye’de kripto varlıklarla ilgili düzenlemelerin 2022’de yasalaşması bekleniyor
EY Türkiye Vergi Kısmı Şirket Ortağı Abdulkadir Kahraman bahisle ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
“Dijital varlıklar sanayisi, dünyada olduğu üzere ülkemizde de süratle gelişimini sürdürüyor. Vergilendirme açısından ise bu alanda belirsizlikler kelam konusu. İnovasyon ve büyüme suratının, vergi tarafında mümkün bir ortak global anlayışın gelişim suratını geride bıraktığını söyleyebiliriz ve bu alanda birçok ülke, dijital varlıkların vergilendirmesine ait kendi bakış açılarını şimdi resmileştirmiş değil. Yatırımcılar ve hizmet sağlayıcılar karmaşık vergi ahengi risklerine karşı mevcut ve mümkün düzenlemeleri dikkatle izlemeli. Dijital varlıklara ilgi ve iştirak hangi seviyede olursa olsun, temel prensip olarak gelir ve çıkarların her vakit için vergiye tabi olduğu en başta bilinmelidir.”
Son devirde gündemde yer alan açıklamalar nedeniyle, Türkiye’de kripto varlıklarla ilgili düzenlemelerin 2022 yılında yasalaşması bekleniyor. Kamuoyuna yansıyan kimi teklif taslakları incelendiğinde kripto varlık düzenlemelerinin 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na (SPK) eklemelerle yapılacağı anlaşılıyor. Teklif taslağında SPK’nun 3’üncü unsurundaki tariflere, “cüzdan, kripto varlık, kripto varlık alım satım platformu, kripto varlık hizmet sağlayıcı ve kripto varlık saklama hizmeti” tarifleri ekleniyor. Ayrıca kripto varlıklar ile ilgili Kanuna eklenen unsurlarla “Kripto varlık alım satım platformları”, “Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yöntemsiz süreçlerinde uygulanacak tedbirler”, “İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti”, “Zimmet”, “Kripto varlıklara ait şahsi sorumluluk” ve “Kripto varlıklara özel soruşturma usulleri” üzere daha çok “kripto varlık alım-satım platformları” ile ilgili koşullar ve berbata kullanıma ait düzenlemeler yapılıyor.
Tüm dünyada piyasa bedelleri ve süreç hacmi önemli boyutlarda artan bir varlık çeşidi ile ilgili düzenlemenin AB örneğinde olduğu üzere (Markets in Crypto Assets, “MiCA” ve Digital Operational Resilience Act, “DORA”) daha kapsamlı olması hem ‘Türkiye’de oluşan ve global ile entegre’ ekosistemin korunması hem de İstanbul Finans Merkezi (“İFM”) projesine katacağı ivme nedeniyle ehemmiyet arz ediyor.
Yapılacak düzenlemelerde “vergi yansızlığı”nın sağlanması kıymet taşıyor
Kripto varlıkların vergilendirmesi kapsamında, yapılacak vergi düzenlemelerde “verginin yansızlığı” prensibinin gözetilmesi kıymet arz ediyor. Örneğin, AB ülkelerinde kripto varlıkların KDV’den istisna olması, Türkiye’nin ise emsal ihraçları KDV’ye tabi tutma siyaseti benimsemesi Türkiye’deki ihraçların AB ülkelerine kaymasına neden olabilir. Yapılacak düzenlemeler ile kripto varlıkların niteliği net bir biçimde tanımlandıktan sonra bu varlıklara dayalı süreçlerin; “varlık ihracı/oluşturma”, “madencilik”, “alım-satım” ve “aracılık” üzere faaliyet bazında ele alınarak yapılması da kıymet taşıyor.
Türkiye’de dolaysız yani gelir üzerinden yahut dolaylı yani harcama üzerinden gündeme gelebilecek vergilendirme düzenlemelerinin başka ülke düzenlemeleri ile paralel olmasının ve böylelikle “verginin yansızlığının” sağlanmasının kıymetine de işaret eden Abdulkadir Kahraman, aksi takdirde Türkiye’deki süreçlerin yurt dışına kaymasının ve Türkiye’de mevcut ekosistemin ziyan görmesinin kelam konusu olabileceğine, bunun da Türkiye’nin mali kabahatlerle gayret gücünün zayıflatabileceğine dikkat çekti.
Raporun Ayrıntılarına Buradan Ulaşabilirsiniz