TCMB Cuma gecesi yayınladığı yeni mecburî karşılıklar genelgesi ile kredi pazarını perişan etti. Artık iktidarın parmakla gösterdiği faaliyetler dışında iş yapanlar için ticari kredi bulmak çok sıkıntı olacak. Prof Özgür Demirtaş genelge için “Bu sefer de o düşük orandan hiçbir banka kredi vermez. KAMU bankaları aracılığı ile krediyi o düşük orandan verirsen de Mega enflasyon gelir…” tabirlerini kullandı.
Zaten TCMB’nin piyasa bozucu kararnamesi öncesi de bazı kredi ve mevduat faizleri gerilemeye başlamıştı. Haftalık kredi hacmi %0.8 artış gösterse de, kredilerde trendi takip eden 13 haftalık hareketli ortalama kredi büyümesi yavaşlıyordu. Kredi hacminin yavaşlaması kredi arayanlar için ne anlama geliyor? Enflasyon ve kura yansıması nasıl olur?
BMD Menkul Kıymetler: Ticari kredi faizleri yükseldi, ferdi yatay
Bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 12 Ağustos haftasında bir evvelki haftaya nazaran 3 baz puan azalışla %17,32 olurken, dolar mevduat faizi 1 baz puan artışla %2,49 ve Euro mevduat faizi 2 baz puan artışla %1,09 oldu.
TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise birebir haftada bir evvelki haftaya nazaran 57 baz puan artışla %27,10 oldu. TL bazlı konut kredi faizleri 8 baz puan azalışla %18,58; taşıt kredi faizleri 13 baz puan artışla %28,06 ve gereksinim kredi faizleri 7 baz puan azalışla %34,38 olarak gerçekleşti.
Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı tıpkı haftada 55 baz puan artışla %9,03 olurken, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 129 baz puan azalışla %4,56 oldu.
Kredilerde artış var lakin trend aşağı yönde
12 Ağustos’ta biten haftada, TCMB raporlamasına nazaran toplam krediler haftalık %0.8 artış sergiledi. Hükümetin yavaşlatmak istediği ticari krediler ortalamaya paralel seyrederken, kişisel krediler ve kredi kartı bakiyelerinde sırası ile %1.1 ve %2.5 artış gözlendi.
Kredi hacmi zati yavaşlıyordu
Krediler haftadan haftaya büyük oynaklık stantlar. Bankacılık sisteminin kredi verme iştahıyla kredi talebinin buluştuğu patikayı görebilmek için (yıllıklandırılmış) 13 haftalık hareketli ortalama kredi hacmini gözlemlemek gerekir. Bu trendi aşağıdaki grafikten çok hoş okuyabiliriz. Bu oran yılın birinci çeyreğinde %55’lere tırmandıktan sonra hala %35 civarında. Yılbaşından bu yana enflasyonun %50 civarında biriktiğini göz önüne alırsak, özel bölümün GERÇEK olarak azalan ölçülerde kredi kullandığını söyleyebiliriz.
Yeni genelgenin sonuçları ne olur?
Bizce, hükümetin çok süratle büyüyen ferdî kredilerde kısıtlamaya gitmesi daha uygun olurdu. Bilhassa, faizi periyottan periyoda artış gösteren kredi kartı borçları çok süratli büyüyerek, hane halkının finansal sıhhatini tehdit eder boyutta.
Ticari kredilerin ise çok süratli büyüdüğü söylenemez. Bir yıllık Yİ-ÜFE’nin TÜFE’ye göre nerdeyse 2 misli olduğunu hatırlayalım, yalnızca işletme sermayesini koruyarak üretimini sabit tutmak isteyen firmaların bile daha fazla krediye muhtaçlığı var.
Fakat nedense hükümet etraflarında ticari kredilerin üretim ve proje finansmanında kullanılmadığı, döviz alımına gittiği ya da yurtdışına kaçırıldığı kanısı hasıl oldu. Bu yüzden de Cuma gecesi TCMB aşağıda sıralanan cinsler dışında ticari kredi vermeyi adeta imkansız kıldı:
“KOBİ tarifine giren işletmelere kullandırılan krediler
Esnaf kredileri
İhracat ve yatırım kredileri
Tarımsal krediler
Bu tıp seçilmiş kredi kısıtlamaları genelde başarısız sonuçlar verir. Bakalım Prof Özgür Demirtaş bu mevzuda ne diyor:
“Demirtaş toplumsal medya hesabından “Olayları tane tane anlatan görüntümden sonra banka kredi faizlerine sınırlama gelmiş. Fakat bu da Çalışmaz! Bu sefer de o düşük orandan hiçbir banka kredi vermez. KAMU bankaları aracılığı ile krediyi o düşük orandan verirsen de Mega enflasyon gelir…” tabirlerini kullandı.
Demirtaş’ın tabirlerine katılıyoruz. Ticari kredilerde sert ve ihtiyarı kısıtlamalar enflasyona hudutlu olumlu tesir yapar, zira ferdî kredilerde büyümeye hudut yok. Kurdaki üst hareketin ise dövize çevrilen ticari kredilerden kaynakladığı hiç bir ispata dayanmıyor. Vatandaşına hırsız ve spekülatör gözüyle bakan bir devletin marifeti.
Bir öbür deyişle, kredilerin kısıtlanması direkt döviz kurunu etkilemez.
Ancak, ticari kredileri boğmak, bir çok işletmenin operasyonel ve yatırım kararlarını olumsuz etkileyecek. Bunun sonucunda birkaç ay gecikmeyle ekonomik faaliyet yavaşlar. Şayet ithalat ihracattan daha süratli yavaşlarsa, kur üzerinde baskı azalır. Ancak, maliyeti de dördüncü çeyrekte sakinliğe dönüşebilir.
Hükümet, enflasyon ve kur istikrarsızlığına karşı en kolay deva olan faiz artırımı yerine bu dolambaçlı yollara başvurarak hem vakit kaybediyor, hem de yarardan çok ziyana yol açıyor.
FÖŞ
FÖŞ yorum: Şahap Kavcıoğlu Hem Özel Dalı Yaktı, Hem AKP’yi!
FÖŞ’ten birinci yorum: TCMB’den gece yarısı saldırısı
Kredilerde işdünyasına kazan kaldırtan tablo