Türk Lirası son bir buçuk aydır tekrar paha kaybetme sürecinde ve son iki haftadır bu dinamik güç kazanmış görünüyor. Temel nedeni AKP hükümetinin para ve maliye siyasetlerine bağlı olarak yükselen enflasyon, dış borç ödemeleri ve artan cari açığın döviz bulma baskısı yarattığı ortamda merkez bankasının döviz rezervlerinin geri dönülmez noktaya kadar satmış ve satmakta oluşu. Ve tabi her alanda idare krizi içinde olan Türkiye’ye yabancı yatırımcının artık uğramayışı.
Üstün bono haberleri ile TL de kısa bir pahalanmanın akabinde Kabine toplantısı sonrası mevzu tahvil yerine uzaya bağlanınca izlediğimiz seyrine döndü tekrar hafta başında. Muhteşem bononun sızan haberlere karşın açıklanmaması olumlu bir haber Hazine’nin üzerinde oluşturacağı yükler açısından. Lakin büsbütün iptal edilmiş olması yerine uygun vaktin kollanmakta oluşu daha büyük mümkünlük.
Ancak tabi içeride iktisat idaresinde yapılan büyük yanlışları çırılçıplak ortaya seren dış ekonomik gelişmeler açısından hiçbir değişiklik yok.
ABD merkez bankası Fed tarafında belirsizlik neredeyse kalmadı artık; en azından 2022 sonuna kadar. Yüzde 2 enflasyon maksadına rağmen yüze 8,3’te olan ABD enflasyonunu süratle düşürmek için agresif faiz artışları ve önden yüklemeli bilanço daraltma adımlarıyla banka yola yola devam edecek. Bu da varlık balonların hava kaçırmasına, Dolar Endeksinin güçlü seyrinin devamına yol açacak. Ne vakit ABD iktisadında 2023 ortalarından itibaren sakinlik alametleri ortaya çıkmaya başlayacak ve enflasyonda manalı bir gerileme elde edilecek; Fed de o vakit nakdî sıkılaştırma temposunu düşürmeye başlayacak. Muhtemelen bu durum 2023 ortalarında gerçekleşecek. Bir yol kazası olmazsa, 2024’te Fed yapacağını yapmış, kenardan gelişmeleri izliyor olacak.
Burada tek sürpriz enflasyonda daha yapışkan bir sürece 50 baz puanın üzerinde faiz artışların eşlik etmesinin gerekeceği senaryo ki şimdilik bu durum genel beklentinin çok dışında.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafında ise uzun vakittir devam eden belirsizlik, daha yeni yeni yerini planlara ilişkin piyasaya daha net verilen bildirilerine bıraktı. Bu da çabucak kendini 1,04’ün altına inen Euro/dolar paritesinin 1,07’ye yükselmesiyle belirli etti. Tıpkı gelişmenin yansıması olarak da biz Euro/TL’nin 17,00’nin üzerine geçerek 17,35’lere kadar ulaştığını izledik. Neredeyse eş vakitli olarak Dolar Endeksi de 105 sonundan 101 düzeylerine geriledi.
O vakit ECB’nin planlarına biraz daha yakından bakmakta yarar var.
Son periyot ECB üyelerinden gelen açıklamalar ve genelde Bloomberg’de çıkan yorumlara nazaran şimdiye dek son 40 yılın tepesine ulaşan enflasyonla uğraşta Fed’in gerisinde kalmayı tercih eden banka artık kamuoyuna planlarının değiştiği konusunda çok daha açık bildiriler vermeye başladı.
Mayıs başlarında birinci sefer temmuzda birinci faiz artışı yapabileceği açıklamalarını yapmaktan, birinci faiz artışının 50 baz puan olacağı ve sene sonunda da mevcuttaki negatif faiz düzeyinin müspet alana çekilmiş olacağını açıklamaya kadar vardırdı planlarını.
Tam pandemi çıkışına denk gelen yüksek enflasyon Ukrayna işgali ile birlikte sakinlik yaratabilir tasaları ECB’nin planlarını domine ederken, gelen ekonomik bilgiler en azından 2022 için sakinlik tehdidinin gerçekleşmediğini yansıtmakta. Salı günü açıklanan Euro Bölgesi PMI dataları Almanya’da ekonomik aktivitenin güçlü devam ettiğini, Fransa’da ise fakat marjinal ölçüde yavaşladığını yansıtıyor. Çok yüksek enflasyona gecikilmeden ve enflasyon güzelce kök salmadan merkez bankasının müdahalesi için uygun bir ortam tabi bu. Avrupa iktisadının büyümesinde tepe Temmuz-Ağustos aylarında görülecek büyük olasılıkla ve 2022 sonlarında ekonomilerde yavaşlama başlayarak 2023 ortalarında yeterlice hissedilir hale gelecek. ECB’nin emeli da bu sürece enflasyonda düşüş yaratarak dahil olmak.
Geriye belirsizlik olarak kalan da temmuzda faiz artışlarının başlamasına bilanço küçültme adımlarının eşlik edip etmeyeceği. Tartışmanın netleşeceği yer ise 9 Haziran ECB toplantısı olarak beklenmekte.
Banka Lideri Lagarde’a nazaran enflasyon şimdi arz kaynaklı şoklar nedeniyle yükselmekte ve talep tesiri hudutlu. Bu nedenle faiz artışına onay verse de 50 baz puanın savunucuları ortasında değil. Lakin şimdiye dek gelen datalar çekirdek enflasyondaki yükselişin devamına işaret ederek Lagarde’ı azınlıkta bırakacak güçte.
ECB son 10 yıldır faiz artışına gitmedi ve mevcut durumda hem İngiltere merkez bankası BoE hem de Fed’in epeyce gerisinde. Bu da euro üzerinde kıymet kaybı tarafında baskı yaratmakta. Paha kaybı enflasyonu güçlendirme potansiyeli manasına gelirken, paritelerde çok savrulmalara yol açıyor.
ECB’nin “nötr faiz” oranı olarak gördüğü düzey, yani iktisada ne dayanak ne köstek olan düzey tarifi %1-2 ortasında. Banka büyük olasılıkla bu düzeye 2023 ortalarında ıulaşmı olacak üyelerden gelen açıklamalara nazaran. Önümüzdeki sene ortalarında bu düzeyin ötesine geçmenin gerekliliğini ise euro bölgesi için yüzde 7’nin üzerinde seyreden enflasyonun amaç yüzde 2’ye ne kadar yaklaştığı belirleyecek.
Euro Bölgesi Enflasyon
Şu durumda euro/dolar paritesinin 107,0 civarından yine 1,10-1,15’lere yönelmesi mümkün mü? Yoksa Dolar Endeksi gücünü yine müdafaaya mı başlayacak?
Türkiye açısından hem ana ihracat pazarının euro bölgesi olması bu sorunun yanıtını kıymetli kılıyor.
Enflasyon ve faiz düzeylerinde Fed ve ECB’nin mukayeseli performansı yanında büyüme performansı da belirleyici olacak bu durumda.
ABD iktisadı ismine nötr faiz düzeyi %3-3,5 ile ECB’nin %1-2 aralığının üzerinde. Bunlar tabi varsayımı kaba datalar. Ancak daha net olan iki bölge ortasındaki ekonomik büyüme dinamikleri. Burada durum ABD iktisadı lehine. Ancak ABD tarafında da güzelce tabana yayılan enflasyonu dizginlemek için Fed’in nötr düzeyin üzerine çıkma ve ekonomik büyümeyi daha süratli yavaşlatma mümkünlüğü daha yüksek.
Bu beklentiler çerçevesinde Dolar Endeksi’nin gerilediği 101,0 civarından yine 105,0 düzeyine yönelmesi gerek. Ama orası bu yılın tepesi olarak görünüyor ve üstü artık çok beklenmemeli. Euro/dolar paritesi için de makul düzey 1,05-1,08 aralığı; ötesi görünmüyor en azından 2022 sonuna kadar. 2023 beklentileri için sene sonuna yanlışsız yine pahalandırmak gerekli keza 2022 sonunda her iki iktisatta de enflasyonla gayret için atılan adımların ne ölçüde tesirli olacağı 2023 senaryolarını belirleyecek.
Türkiye iktisadı açısından 2022’de yavaşlama işaretleri gösteren ihracat artışının 2023’de yeterlice elle tutulur bir yavaşlamaya dönüşeceğini anlamak değerli. Bunun dış ticaret açığındaki artış kaynaklı TL üzerindeki baskıları hafifletmesi beklenebilir. Fakat Türkiye iktisadına özel hastalıklı para siyaseti ve artmaya devam edeceği anlaşılan enflasyon TL üzerinde dinamikleri daha fazla etkiliyor. TL’de bedel kaybının beklendiği 2022 ikinci yarıda mevcut Fed-ECB ve euro/dolar dinamikleri içinde her iki para ünitesinin de TL karşında bedel karının farklı tempolarda olması için bir neden görünmüyor öteki yandan. Son iki haftada Euro’da izlediğimiz rallinin devamı beklenmediği için temel neden olarak.
Fakat netleştirmekte yarar var. TL açısından 2022 kalan aylarda taraf daha tabanlara gerçek her iki para ünitesine karşı da. Sonbahar ayları bu eğilimin daha ağır hissedildiği bir periyot olmaya da aday.
GA.