Juno uzay aracı, geçtiğimiz gün Jüpiter’in buzlu uydusu Europa’nın yüzeyinden yalnızca 352 kilometre yükseklikten bir uçuş sırasında çekilen imajlarını geri gönderdi. Bu manzaralar, gizemlerle dolu Europa hakkında daha fazla bilgi edinmemize büyük oranda yardımcı olabilir.
Galileo vazifesi kapsamında bir uzay aracı Europa’ya en son yaklaştığında 2000 yılının yalnızca üçüncü günündeydik. O sıralarda Jüpiter’in dördüncü en büyük ayı hakkında yapılan keşifler, Güneş Sistemi’nde potansiyel hayat arayan astrobiyologları en çok heyecanlandıran uydu olmasına yol açmıştı. Çünkü etrafımızda yaşanabilir olmaya en büyük aday olarak görülmüştü.
Juno tarafından çekilen yeni imajlar uzun bir müddet incelenecek ve muhtemelen yüzlerce bilimsel makale yayınlanacak. Yeni bir uzay aracının yaklaşması ise en az sekiz yıl sürecek.
JunoCam’den toplanan manzaralar, piksel başına 1 kilometre ile Juno’nun yüzeyden asgarî uzaklığından bir kilometre daha uzaktan yakalanmış olmasına karşın, Galileo’nun çektiğinden daha yüksek bir çözünürlük sağlıyor. Görüntüleme teknolojisi yirmi yılda çok gelişti ve gökbilimciler müşahedelerden pek çok yeni bilgi edinmeyi bekliyorlar. Galileo’nun 20 yıllık müşahedelerine dayanarak hala yeni keşifler yapılıyor ve manzaraların yalnızca iki yıl evvel çok daha net olması için yine işlendiği düşünülürse, bu beklentinin mantıklı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
JunoCam’e ek olarak, uzay aracı spektrumun ultraviyole, radyo ve mikrodalga kesimlerini görmek için enstrümanların yanı sıra yerçekimi sensörleri ve yüksek güçlü parçacıkların dedektörleri taşıyor. Bunların her biri, Europa’nın etrafındaki tecrübelerden kıymetli bilgiler edinebiliyor.
The first pic of #Europa in twenty years.
Courtesy of @NASAJuno, processed by yours truly.
Look at the detail along the terminator ? pic.twitter.com/15Qvu4Otoc
— Paul Byrne (@ThePlanetaryGuy) September 29, 2022
Güneybatı Araştırma Enstitüsü’nden Scott Bolton, NASA’ya yaptığı açıklamada, “Sürecin çok başındayız, fakat tüm göstergelere bakılırsa Juno’nun Europa’nın yanından geçişi büyük bir başarıydı” dedi.
JunoCam, aydınlanma çemberini (gündüz ve gece ortasındaki sınır) fotoğraflayarak uzun gölgeler içeren manzaralar topladı ve Europa’nın pürüzsüzlüğünü yalanlayan sırtları ve olukları ortaya çıkardı. Aydınlanma çemberinin yanında ve merkezin çabucak sağındaki çukur, hayatta kalan ender bir çarpma krateri olabilir. Europa’nın okyanuslarındaki hareketlerin, başka dünyaların birçoklarında milyarlarca yıl varlığını sürdürecek kraterleri süratle bozan buzda kaymalara neden olduğu düşünülüyor, yani bu bir krater epey genç olmalı.
1979’daki Voyager vazifelerine kadar, Europa, keşfinden dört yüzyıl sonra, Jüpiter’in dört büyük uydusunun sırf en küçüğü ve en az ilgi çekeniydi. Voyager 1, Jüpiter’in başka üç büyük uydusundan ve hatta öncelikli olarak kabul edilmediği için Amalthea’dan çok daha uzak bir aralıktan geçti.
Ancak Voyager 2, bir iç okyanus üzerindeki buz kabuğunun sayesinde Europa’nın Güneş Sistemi’ndeki en pürüzsüz obje olduğunu ortaya çıkardı. Bilhassa Mars ve Titan’da umutlar azalırken, bilim kurgu muharrirleri ve astrobiyologlar, derinlerde ömür umutlarını düşünmeye başladılar.
Galileo’nun 2000 yılındaki yakın geçişten sonra bütçe kısıtlamaları öteki ziyaretleri geciktirdi. Daha sonraki misyonlar, iç okyanusların dış Güneş Sistemi uyduları ortasında epeyce yaygın olduğunu ve hatta Pluto’da bile bulunabileceğini ortaya çıkardı. Astrobiyologların odak noktası Mars’a ve etkin gayzerleri okyanusun bileşimini örnekleme potansiyelini artıran Satürn’ün uydusu Enceladus’a döndü.
Ancak Europa’nın potansiyel olarak çok kıymetli olması sebebiyle Europa Clipper’ın inşası devam ediyor ve NASA bir iniş aracı için umutları incelemeye devam ediyor. Clipper’ın 2024’te fırlatılması planlansa da, 2030 tarihine kadar Jüpiter’e ulaşmak için Mars ve Dünya’dan iki yerçekimi yardımına gereksinimi olacak.