Kripto Para

Kripto Para

Kripto paralar çağımızın yeni oyuncağı mı yoksa geleceğe açılan kapı mı? Bu başlık altında kripto varlıkların ne olduğuna dair kısa başlıklar altında açıklamalar yapılarak okuyucunun kripto paralara ait fikir edinmesi sağlanacaktır.

Kripto Para Nedir?

Öncelikle kripto para kullanımı yanlıştır. Kriptoların para olması için hem mübadele aracı hem de kıymet saklama aracı olması gerekmektedir. Kriptolar şu anda servet kıymet saklama aracı iken mübadele aracı olma özelliğini sağlayamamıştır. Kısaca Bitcoin’i yatırım aracı üzere kullanabilirsiniz ama bitcoinle gidip her yerde alışveriş yapamazsınız. Bu nedenle Kripto para yerine kripto varlık terimi daha uygundur.

Token ile Coin’in Farkı Nedir?

Her blockchain kendine mahsus bir varlığa(paraya) sahiptir. Örnek vermek gerekirse ethereum ağı için ether, avalanche ağı için AVAX. Bunlar o ağların coinleridir.Fakat bu ağlarda çıkarılan öteki varlıklar(paralar..vb) tokendır. Aşağıdaki varlıklar(paralar), Ethereum ağındaki en tanınan tokenlardır.

Kripto Para Borsası

Kripto para borsaları merkezi olan ve merkezi olmayan olarak 2’ye ayrılır. Merkezi olanlara örnek Binance ike merkezi olamayanlara örnek Uniswaptır. Merkezi borsalar, KYC  ve gerisinde bir şirket olması nedeniyle birçok kişi tarafından tercih edilmektedir. Az bilinen merkezi olmayan borsalar da ise artta bir şirket yoktur. Sistem tamamiyle bir kontrat üzerinden yürütülür. Burada süreç yapan bireylerin en azından cüzdan kullanmasını bilmesi değerlidir.

Kripto Para Piyasası

Kripto para piyasası merkezi sistemlerde order book(emir defteri) temelinde merkezi olmayanlarda ise genel olarak AMM (Otomatik Piyasa Yapıcı) temelinde işler.

Türkçe karşılığı buyruk defteri yada buyruk tahtasıdır. Alım satıma bahis olan finansal varlıkların fiyat oluşumu bu buyruk defterleri üzerinden gerçekleştirilir. Bu defterin bir tarafından satıcılar satmak istedikleri fiyattan öbür tarafında ise alıcılar almak istedikleri fiyat üzerinden sıralanır. Aşağıdaki örnekte görüldüğü üzere alıcı ve satıcının buluştuğu noktada (örnekte 11224.9 dolar) ilgili varlık için fiyat oluşur. Aşağıdaki örnekte kırmızı renk SATICILAR ‘ı yeşil renk ise ALICILAR’ı temsil etmektedir.

Automated Market Maker (Otomatik Piyasa Yapıcı), merkezi olmayan borsaların(DEX) çalışma prensibine verilen genel isimdir. Bu piyasalarda her token/coin çiftlerinin oluşturduğu havuzlarda süreç yapılmaktadır.

Her token(coin) çiftinin bir havuzu vardır.

Mesela, BTC-ETHER havuzu, AVAX-ETH havuzu

Çiftler ortasındaki parite(değişim oranı) burada AMM mantığı ile hesaplanır.

Aşağıda uniswap v3 havuzları görülmektedir.

Kripto Para Piyasasında Göstergeler Nelerdir

1- İlgili token yahut coin’e ilişkin on chain veriler izlenir

2- Makro değişkenler takip edilir

3- Merkezi borsalardaki alım satımlar izlenir.

4- Teknik tahlil yapılır.

Kripto Para Alırken Neye Dikkat Edilmelidir?

Araştırmadan katiyetle kripto para almayın. Twitter üzerinde tartışmaları takip edin. Influencer’ın roket atmasıyla gaza gelmeyin.

Doç.Dr.VeriDelisi