Global mali piyasalar dünkü günü de epeyce keyifsiz bir biçimde tamamladı. Son günlerin öyküsünü kripto varlık cephesinde yaşanan çöküş süslüyor. Hafta ortası panik boyutuna yükselen satışlar, genele yayılan bir çöküşü de tetikledi. Neredeyse 1 hafta evvel 100 doların üzerinde süreç gören Terra/Luna’nın stabil parası UST’nin dolara karşı 1:1 olan eşleniği koruyamaması akabinde dün Luna kıymetini sıfırladı! Tüm kripto paraların toplam piyasa bedeli 2021 Kasım ayında yaklaşık 3 trilyon dolardan dün 1,2 trilyon dolara geriledi!
Geçen yılın Gamestop paylarında yaşanan Reddit tetiklemesi ile kısa konumları patlatma istikametinde küçüklerin organize harekatı hafızalarda hala sıcak bir yer tutarken, bu yılın olayı ise argümanlara nazaran profesyonel bir akına uğrayan Terra/Luna’da oldu. Dünyanın en büyük stabil coinlerinden biri olan Luna/Terra cephesinde yaşanan ‘erime’ akabinde gözler en büyük stabil coin olan Tether USDT’yi takip etmeye başladı. Tether’in de dolar sabitinin altına inmesi ve dün bir orta 0,95 düzeyine kadar gerilemesi ile amiral gemi Bitcoin 16 ayın en düşük düzeylerine inerek 25bin dolar düzeyine kadar geriledi. Bu sabah öteki platformlarda tansiyonun bir ölçü da olsa hafiflediğini gözlemliyoruz. BTCUSD 30 bin düzeyinin üzerine toparladı.
Takdir edersiniz ki, finansal piyasalarda teminat ve kredi münasebeti, bir yerde patlak veren sorunun öteki yerlerde adeta çığ tesirine yaratmasına neden olabiliyor. Buna da finansal bulaşıcılık deniyor. Kripto varlıklardaki yaşanan çöküş hatta Luna’nın pahasının sıfırlanmasını ve stablecoinlere ait soru işaretleri ile pay senetlerini de derinden etkilemeye başladı. Bitcoin sene başına nazaran %50 gerilerken, ABD’nin Nasdaq borsasında düşüş %29 seviyesinde! Teknoloji paylarında yaşanan düşüşün de genele yayılan bir satış baskısı yarattığını görüyoruz!
Türk mali piyasalarının kendisine ilişkin devasa sıkıntılarının üzerine bir de yurtdışı cepheden esen olumsuz rüzgârların kasırgaya dönüşmesi eklenince, TL ve TL cinsi varlıklarda satış baskısı kuvvetlendi. BIST100 endeksi dün günü %2,5 düşüşle tamamlarken, USDTRY kuru 15,40 düzeyini aştı. CDS risk primi Lehman Brothers çöküşünden bu yana (2008 global kriz) en yüksek düzeyde yer alırken, 2 yıl vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi %27,70 düzeyine yükselerek neredeyse son 4 yılın doruğunu test etti.
TL’de kıymet kaybı baskısının çok kuvvetli olduğunu görüyoruz. USDTRY kuru, Kur Muhafazalı Mevduat’ın açıklandığı 20 Aralık’tan beri birinci kere 15,40 düzeyini aşarken, riski üst taraflı görmeye devam ediyoruz. Üstte 16,40 düzeyine varan bir yükseliş teknik bir bakış açısı ile mümkün görünüyor. Türkiye’nin 5 yıl vadeli CDS risk primi 700 puanın kıyısında ve tarihi tepelerine yakın seyretmesi, Hazine’nin dolar borçlanma maliyetini çift haneye yaklaştırdı! 2047 vadeli gösterge dolar cinsi eurobondun getirisi %9’lu düzeylerde.
TCMB, her hafta Perşembe günü olduğu üzere haftalık para ve banka istatistiklerini yayımladı. Yurtiçi yerleşiklerin, kabaca 2 hafta sonra DTH hacminde yaşanan 1,42 milyar dolar artış dikkatimizi çekti. Parite tesirinden arındırılmış bir halde sayılara yaklaşırsak, gerçek bireylerin döviz mevduatları 0,4 milyar dolar, hükmî bireylerin ise 1,3 milyar dolar artış kaydetti. Kurun son haftalarda neden yükselişe geçtiği yahut yakın vadede nasıl bir seyir izleyebileceği hakkında bu sayıların kuvvetli bilgi verdiğini düşünüyoruz.
Dün inşaat maliyet endeksinin %101 artış kaydettiğinden kelam ederek, gerek TL’nin keskin bedel kaybı, gerekse de Ukrayna krizi nedeniyle yaşanan emtia fiyatlarında patlamanın maliyetleri nasıl arttırdığını, enflasyonun KKTC’de %90 Türkiye’de ise %70 düzeyine dayandığı bir ortamda enflasyona karşı (sigorta) Türk insanın nasıl konut yatırımına yöneldiğinden kelam etmiştim. Dün açıklanan haftalık datalarda, taşıt kredilerinde çok sert bir artış yaşandığını gördük: Sene başına nazaran %40.5. İnşaat maliyet endeksinde yaşanan yükseliş ve artan fiyatlar, Türk insanını nispi olarak ucuz kalan araba cephesine yönelttiğini görüyoruz! En kolay yaklaşımla ucuz TL’yi %25 faiz ile borçlanan, %70-%90 enflasyon ortamında mala yönel. Paranın fiyatı gerçek olamayınca, görülmez el istikrar noktasını öteki yerlere taşıyor!
Enflasyon, savaş, covid kısıtlamaları derken global mali piyasaların gündemine bir de kripto varlıklarda çöküş eklenince, önemli bir türbülans yaşanıyor. FED Lideri Powell, enflasyonu denetim etme savaşının “biraz acı içereceğini” söylerken, FED’in sonraki iki siyaset toplantısının her birinde yarım puanlık faiz artışı beklentisini yineledi.
Yaşanan finansal türbülans nedeniyle inançlı liman doların da bedel kazanmaya devam ettiğini görüyoruz. Doların piyasa kuru DXY bu sabah 104,70 seviyesine kadar yükselerek son 20 yılın tepesinde yer alırken, EURUSD paritesi işaret ettiğimiz 1,0350 düzeyine kadar geriledi. Sterlin dolar karşısında son 2 yılın yeni tabanını görürken, değerli metallerin ise hayli kritik bir düzeyde süreç gördüğünü not edelim. Ayrıntılar için grafiklere bakabilirsiniz.
Kripto para cephesinde yaşanan önemli türbülansın yarattığı riskten kaçış ile dün hayli dalgalı bir seyir izleyen ABD borsaları, geceyi kayıplarını telafi ederek kapatırken, bu sabah Asya borsalarının reaksiyon alımları görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %2,7 üstte süreç görüyor. Mali piyasaların gündeminde bugün Türkiye ve Avrupa’da sanayi üretimi, ABD’de ise Michigan tüketici inanç endeksi takip edebilir.
iktisatbank.com