Ne kadar güç bir iş… Ulusal paranın bedel kaybını hergün bu satırlara taşımak! Teoman’ın da müziğinden dediği üzere 17! USDTRY dün gün içerisinde dolu dizgin bir yükselişle 16,64 düzeyinden 17,18 düzeyine kadar yükseldi. Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kabine toplantısı akabinde faizlerle ilgili bilindik açıklaması sonrası, kurdaki yükseliş eğiliminin sürat kazanacağını öngörmek için doktora diplomasına da gerek duymuyoruz!
USDTRY kurunun dün gelmiş olduğu düzey, meşhur 20 Aralık günü kaydedilen gün içi patlamayı bir kenara bırakırsak tüm vakitlerin tepesine işaret ediyor. Bu bağlamda, yabancı indinde Türkiye’nin risklerini yansıtan 5 yıl vadeli CDS risk primi 775 baz puana yükselerek, 2008 global krizi periyodunda test ettiği 810 baz puan düzeyine bir adım daha yaklaşmış oldu. CDS’in yükselmesi, başlı başına bir sorun ve temerrüt riskinin de artığına işaret ediyor! İçeride 2 yıl vadeli gösterge bileşik faiz son günlerde neredeyse 2,5 puandan fazla artarak %28,1 düzeyini test ederek hem 2008 global krizi periyodunu, hem de 2018 Papaz Brunson periyodunun de üzerine yükseldi!
Dün dikkatimizi çeken çok değişik bir gelişme oldu. Uzun bir müddettir, TL’deki bedel kaybı, ya da aşınmadan korunmak üzere borsayı inançlı bir liman olarak gören yatırımcıların davranışı bizlerde farklı bir beklenti uyandırdı. Daha kolay bir yaklaşımla, TL’deki zayıflama, CDS risk primindeki artış ve elbette tahvil faizlerindeki yükselişe karşın, yurtiçi yerleşikler pay senedi alarak servet kaybının önüne geçmeyi denediler. Bu bağlamda, güne alışıldık bir biçimde %1 yükselişle ve tüm vakitlerin yeni tepesinden başlayan Borsa İstanbul 100 endeksi, son süreç saatine girildiğinde istikametini tam zıt tarafa çevirerek günü %4,1 düşüşle tamamladı. Bu bağlamda, bankacılık endeksinde düşüş daha da sert oldu: XBANK endeksi %5,8 düştü. Borsanın sert bir halde gerilediği son 1 saatlik süreç diliminde, USDTRY kuru da 17,18 düzeylerindeki tepesinden gerileyerek 17,08 düzeyine kadar gevşedi. Bu hareketin nedenini tam olarak bilmesek de, gelinen düzeylerin sürdürülemez olması nedeniyle, iktisat idaresine yönelik sanki bir beklentinin mi oluşmaya başladığını düşünmeden de kendimizi alamıyoruz.
Belki de son günlerde gündemdeki kıymetini kaybeden enflasyona endeksli tahvil (EET) mi açıklanacak? Ya da farklı bir senaryo mu gündemde? Ya da bunlar bizim başımızda şekillenen komplo teorileri mi? İnanın hiç birini bilmesek de, mevcut gidişatın külfetli olduğu çok açık. Bu ortada EET’nin açıklanması bile, mevcut sıkıntıları kalıcı değil süreksiz çözeceğine inandığımızın altını çizelim.
Hem Türkiye, hem de KKTC’de enflasyon devalüasyon sarmalını kemiklerimize kadar hissediyoruz. KKTC’de güç krizinin de başlaması ile elektrik kesintileri hayatın bir modülü olmaya devam ediyor. Savaş nedeniyle üst taraflı bir seyir izleyen petrolün varil fiyatı bu sabah teknik mânâda ön plan taşıdığımız 123 doların da üzerinde yükseldi. Brent petrolde 129 dolar düzeyi bir sonraki düzey olarak ön plana çıkıyor. Bir tarafta sindire sindire yükselen petrol, başka tarafta daima yükselen USDTRY kuru, sonuç itibariyle pompa fiyatlarına yansıyarak ülkenin cari süreçler istikrarına yani güç faturasına darbe vuracak, öteki taraftan ise enflasyonu körükleyecek. Bu da iğneden ipliğe her şeyin fiyatının artması demek. Neymiş, bir defa daha: enflasyon-devalüasyon sarmalı! Bunun da yurtdışı karşılığı stagflasyon kaygısı ve hasebiyle moral bozukluğu!
Dün Hindistan Merkez Bankası, artan enflasyon riski karşısında siyaset faizini piyasa beklentisinin de üzerinde 50baz puan artırarak %4,90 düzeyine getirdi. Dün ayrıyeten bültenimizde Avustralya Merkez Bankası’nın da (22 yılın en sert faiz artışına giderek) siyaset faizini 50 baz puan artırarak %0,85 düzeyine yükselttiğini bültenimize taşımıştık. Tüm dünya enflasyon tehdidi ile kabûl görmüş iktisat siyasetleri ekseninde uğraş etmeye çalışırken, içeride tam zıt tarafta ilerleyen deney, çok kolay bir yaklaşımla büyümenin tercih edilerek enflasyonun kurban edilmesi, TL’nin ultra gerçek negatif getirisi ile birleşince, yaşananları daima birlikte yıllardır deneyim ediyoruz.
Dün Adalet Bakanı Bozdağ, konut kiralarında 1 yıl mühletle bir evvelki yılın kira bedelinin %25’ini aşmayacak formda artış yapılabileceğini açıkladı. Serbet piyasa iktisadında, sınırlayıcı tedbirlerin pek de işe yaramadığını pekâlâ biliyoruz. Bir meskenin kirası, meskenin fiyatı ile belirli bir oranda olması gerekir. Konut fiyatlarının son bir yılda neredeyse bedelini iki katladığı düşünülürse, kiralara %25 artış sonu getirmek düzeneğin istikrarlarını bozmak manasına gelerek, diğer meseleleri da beraberinde getirecektir. Örneğin akıllara birinci gelen kayıt dışılığı teşvik edilebilir.
Türk mali piyasaları dün epey dalgalı bir seyir izlerken, global mali piyasalar ise bilakis sakin bir gün izledi. Dün sabah saatlerinde, ezber bozan Avrupa büyüme verisi dikkatlerden kaçmadı. Her ne kadar, geriye dönük ve bayat bir data olsa da, ya da savaş periyodu öncesine ilişkin olsa da, Euro Bölgesi açıklanan birinci çeyreğe ait büyüme dataları beklentilerin üzerinde açıklandı: Çeyreklik bazda %0,6 ; yıllık bazda ise %5,4. Avrupa ekonomileri düşünceli, Avrupa faiz artıramaz, savaş nedeniyle güç kanalından âdeta göbekten Rusya’ya bağlı derken, Avrupa büyümesinin ABD’den çok daha âlâ açıklanması, EURUSD paritesini dün bir ölçü da olsa üste itti.
Hatırlanacağı üzere, savaş öncesi devirde, âdeta ezber bozarak doların güçlü seyredeceğine yönelik genel kanının bilakis bu yıl EUR ve GBP’nin ön planda olacağını lisana getirmiştik. Savaşın bitmesi durumunda, tekrar fikrimize sıkı sıkı sarılacağız. Bu bağlamda, manalı geri çekilmelerde (savaşın nelere hamile olabileceğini kestiremiyoruz) EUR ve GBP tarafında durum büyütmeye devam edeceğiz!
Hafta başı raporumuzda da belirttiğimiz üzere, bugün sonuçlanacak Avrupa Merkez Bankası (ECB) olağan toplantısını büyük bir merakla bekliyor. Bilhassa, Avrupa’da multi yılların tepesine yükselen enflasyona karşı ECB’nin tonunu sertleştirmesi ve faiz artırım sinyali vermesi bekleniyor. ECB’nin yıllardır süren teşviklerin de fişini çekmesi bekleniyor. Siyaset sıkılaştırmasının boyutu ve suratını iddia etmek de piyasalara düşecektir. Muhtemel bir süpriz faiz artırımı, sert bir piyasa hareketine sebebiyet verebilir. EURUSD paritesinde yükselişin kapısı 1,0840 düzeyi geçildikten sonra açılacağının altını çizmiş olalım. Öte yandan, piyasalar, Cuma günü ABD’de enflasyonun gücünü kaybettiğini gösterecek bilgiyi âdeta 4 gözle bekliyor (beklenti yıllık %8,3).
Altın, gümüş ve Bitcoin bilindik düzeylerin etrafında salınmaya dün de devam ediyor. Gümüş 22 dolar teknik düzeyinden uzaklaşmak istemezken, altının ons fiyatı 1,860 dolar civarında olan yükseliş trend çizgisinin çabucak altında 1,840-1,850 bandına süreç görmeye devam ediyor. Her iki emtiada da haftalık kapanış değer arz edecektir. Bitcoin ise 28,800 dolar düzeyindeki tehlike bölgesinin üzerinde ve çoklukla 30bin dolar civarında güç toplamaya devam ettiğini görüyoruz. USDTRY kurundaki yükselişin ana itici güç olduğu gram altın, bu sabah ruhsal 1,023 TL düzeyine yükselerek birinci amaç düzeyimize geldi. Yükselişin devam etmesi durumunda, bir sonraki düzey 1,065 olarak (USDTRY kurunda riskin üst taraflı görülmesi nedeniyle) takip edilebilir. Bu ortada not düşek gerekiyor ki, yükselen altın değil USDTRY! Altın enflasyona karşı müdafaa yapıyor mu, tartışmaya çok açık!
ABD borsaları dün geceyi %1 civarında düşüşle tamamladı. Yeni gün başlangıcında ise Çin’in ihracatının Mayıs ayında bir yıl öncesine nazaran %16,9 artarak analist beklentilerini aşaraken, ithalatı ise %4,1 artarak üç aydan beri birinci sefer artış kaydetti. Asya pay senetleri bu sabah ABD tahvil getirileri yükseliş ve yatırımcıların Avrupa Merkez Bankası’nın günün ilerleyen saatlerinde yapacağı toplantı öncesinde beklemeye geçti. Bu ortada Japon Yeni dolar karşısında 134 düzeyine gelerek 2002 yılından bu yana (20 yılın en zayıf seviyesi) geldiğini not edelim.
iktisatbank.com