Ekonomik krizin getirdiği risklerin bir kısmı tartışılmıyor, bir kısmı da yanlış tartışılıyor. Enflasyonu daima pahalılık ve yoksulluk çizgisinde tartışıyoruz. Gerçekte ise istikrar sorunu tüketici kadar üreticiyi de zora soktu.
Cari Açığın Finansmanında Kara Para Riski
Merkez Bankası Ocak-Ağustos ödemeler bilançosuna nazaran 8 ayda cari açık 39,7 milyar dolar oldu. Birebir bilançoda nereden geldiği bilinmeyen 28,3 milyar dolar net kusur ve noksan var. Yani cari açığın yüzde 71.3’ü bu net yanılgı ve noksan kalemi ile finanse edilmiş. Bu duruma oh ne yeterli mi dememiz gerekiyor?
Net yanılgı ve noksan kalemi, ölçüm yanılgıları ve tablodaki dataların eksik yahut fazla derlenmesinden kaynaklanır. Fakat bu kusur hiçbir vakit açığın yüzde 71’i kadar olamaz. O vakit bu para nereden geldi? İstikrar için tesiri ne olur? sorularını sormak gerekir.
Uluslararası Mali Hareket Vazife Gücü (FATF), geçen sene Türkiye’yi ‘kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla uğraşta ‘yeterince uğraş göstermeyen’ ülkelerin bulunduğu “gri liste” ye aldı.
Bu iki olayı yan yana koyarsak, Net kusur ve noksanın bu kadar büyük olmasında kara paranın tesiri olacağı herkesin aklına takılacaktır.
Cari açık Kara para ile finanse ediliyorsa, sürdürülemez… Dahası inanç sorunu oluşur. Yabancı sermaye gelmez, yerli sermaye çıkar.
Söz gelimi Milletlerarası Para Fonu’nun (IMF) mayıs ayında yayınladığı bir rapora nazaran; FATF tarafından gri listeye alınan ülkelere sıcak para girişinde Ulusal gelirin yüzde 3’üne denk gelen ölçüde azalma meydana gelebiliyor.
Şirket ve Bankaların Fiktif Karlarından Vergi Alınıyor
Türkiye de vergi tarz kanunu 298 hususu enflasyon düzeltmesini içeriyor. Ne var ki; bu unsur 7352 sayılı kanunla askıya alındı. Ayrıyeten kimi idari kararlarla enflasyon muhasebesi uygulanmıyor. Bu nedenle şirketler gerçek gelirleri üzerinden değil, enflasyon tarafından şişirilmiş fiktif gelirleri üzerinden vergi veriyorlar. Ayrıyeten şirketler birebir sermayelerini cari pahaya nazaran düzeltirlerse tekrar kar etmiş üzere vergi ödüyorlar.
Bu kurallar altında bankaların ve şirketlerin enflasyon üstünde ve artı enflasyon vergisi kadar kar etmeleri gerekir. Dahası ithal girdi kullanan bir şirket, depodaki malını kullanırken kur artışı nedeni ile tıpkı malımı yerine koyamam diye üretici fiyatlarını daha çok artırıyor. Bu sıkıntılar enflasyonda kısır döngü yaratıyor.
Özel bölüm ve bankalar karlarını yüksek tutmasalar batarlar. Kusur işletmelerde değil, siyasi iktidardadır. Siyasi iktidarın enflasyon muhasebesi kanunu çıkarması gerekiyor. Çıkarmıyor … Zira iktidar da popülizmi ve bütçe açıklarını enflasyon vergisi ile finanse ediyor.
Bankaların ve özel dalın dış borç maliyeti arttı
Merkez Bankasına nazaran Bankalar bir yıl içinde 55 milyar dolar, özel kesim ise 62,3 milyar dolar ödeyecek. TL pahası yüzde 46 oranında daha düşük kıymettedir. Buna neden siyasi iktidarın tek haneli faiz sloganıdır. Hükümetin yanlışlarını bankalar ve özel bölüm çekiyor. TL paha kaybettikçe dış borçların TL cinsinden maliyeti artıyor ve iflas riski oluşuyor.
Dahası; Tasarruflarını döviz cinsinden tutan, işletmeler bozdurdukları vakit kur farkına vergi ödüyorlar.
Dün bir gazete, ‘’Büyük şirketler enflasyonu fırsat bildiler. Karlarını katladılar, çok karlar için ekstra vergi alınabilir ‘’ halinde haber ve yorum vardı. Şayet enflasyon muhasebesi olsaydı bunların dediği yanlışsız olurdu. Lakin Türkçede kullanılan sözler itibariyle geri ve ama mana itibariyle ileri bir kelam var; ‘’bekara karı boşamak kolay gelir.’’
Bankaları sıkıntı günler bekliyor: Bu sistem bu türlü yürümez! | Atilla Yeşilada
Güldem Atabay: Güçlü kış başladı: Global maliyet baskıları yine artışta, ekonomiler resesyon periyoduna girdi
Banka genel müdürleri kaygılarını Bakan Nebati’ye aktardı: Sistematik risk yarattınız
