Enerji sorunu bu kış da endüstricinin bir numaralı gündem hususu olmaya devam edecek. Geçen yıl TL’deki paha kaybı nedeniyle arka arda güç artırımlarıyla karşılaşan üreticiler, bu yıl da Rusya- Ukrayna Savaşı nedeniyle global piyasalarda yaşanan güç krizinden ve artan üretim maliyetlerinden nasibini alacak.
Elektrik tedarik şirketlerinin, kömür ve doğalgaz kaynaklı üretim maliyetlerindeki artışları, hidroelektrik santrali barajlarındaki su düzeyinin düşmesi ve döviz kurlarındaki artış beklentileri münasebetiyle elektrik ünite fiyatlarını yüzde 20-35 düzeylerinde artıran teklifler sundukları belirtiliyor.
Dünya gazetesinden Merve Yiğitcan‘ın bölüm temsilcilerinden edindiği bilgiye nazaran, makul vadeli elektrik kontratlarında elektriğin ünite fiyatı (kilovatsaat) için son devirde 3,0- 3,5 liradan kelam ediliyordu. Maliyet artışlarını münasebet gösteren elektrik tedarik şirketlerinin, kontratlarda bu sayısı 4,0-4,2 TL’ye çıkarma istikametinde teklifler sundukları öğrenildi. Periyodik sözlemeler için teklif edilen bu fiyatın, spot piyasada oluşan fiyatların çok üzerinde olduğuna, hatta EPDK tarafından belirlenen şimdiki tavan fiyatı bile aştığına işaret ediliyor. Meğer endüstrici, elektriği daha uygun fiyattan elde edebilmek için spot piyasa yerine elektrik tedarik şirketlerinden vadeli mukavelelerle almayı tercih ediyor. Fiyat artışlarını pahalandıran gerçek dal temsilcileri, elektriğe gelecek her bir kuruşluk artırımın endüstricinin maliyetini hayli ağırlaştıracağını vurgularken, dışarıda resesyon içeride düşen alım gücü nedeniyle bu maliyet artışını ne ihracat ne de iç piyasa fiyatlarına yansıtmalarının mümkün olduğunu, bu nedenle kar kaybının artarak devam edeceğini lisana getiriyor.
Elektrik kullanımının en ağır olduğu dallardan biri demir ve demir dışı metaller… Fiyat artışlarının son derece can yakıcı olduğu bir devirden geçtiklerini lisana getiren TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Sanayi Meclis Lideri Veysel Yayan, kesimin geçmişte yurtiçindeki fiyat artışlarını ihracat yoluyla yurtdışında tamamlama imkanına sahip olduğunu, fakat mevcut konjonktürde artık bunun geçerli olmadığını söyledi. Bilhassa global piyasalarda çelik fiyatlarında yaşanan düşüşü hatırlatan Yayan, “Bu noktada güç fiyatlarındaki artışları kendi fiyatlarımıza yansıtmamız da pek mümkün olmuyor. Endüstrici bıçak sırtında…” diye konuştu. Güç maliyetlerinin tüm dünyada arttığını kaydeden Yayan, “Enerji Bakanlığı’nın içinde bulunduğumuz kurallara nazaran bir ayarlama yapacağını düşünüyorum. Bugünkü güç maliyetleriyle ihracat yapmak, üretimi devam ettirmek çok sıkıntı. Yenilenebilir güç can simidi olabilir. Fakat bizim kesimin güç ölçüsüne bakıldığında güneş gücü ile lakin bunun yüzde 5’i-6’sı karşılanabilir” tabirlerini kullandı.
Aynı vakitte Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) İdare Heyeti Üyesi olan Silverline İdare Heyeti Lideri Mustafa Laçin, genel güç masraflarının birinci 7 ayın ortalaması alındığında geçen yıla nazaran 3,5 kat arttığını, bunun içindeki elektrik masrafının de yaklaşık 3,4 kat arttığını aktardı. Laçin, “İlave artışlar maliyetlere büyük bir yük getiriyor. Hepimiz en başta faiz ve kambiyo masraflarından bahsediyoruz fakat güç fiyatları da bunlara muadil bir masraf kalemi. Bu artışları fiyatlara yansıtalım desek de alım gücü ile ilgili hem içeride hem dışarıda sorun var. İstediğimiz üzere fiyatlara yansıtamıyoruz. Halbuki rekabet gücünü kaybetmemek ismine eser fiyatlarımızı artırmamız gerekiyor ancak bunu piyasanın elverdiği biçimde ve çok muhafazakar davranarak artırabiliyoruz. Bu maliyetleri müşteriden çıkarmamız mümkün değil” dedi. Bu durumun karlılıkları direkt etkilediğine işaret eden Laçin, bu noktada yenilenebilir gücün değerine ait şunları söyledi: “Kendi firmam özelinde söylemem gerekirse bizim yenilenebilir güç yatırımlarımız var. Bunu ikiye üçe katlamak istiyoruz. Ancak burada değerli olan şu ki; şu anda beşerler mevcut tesisinde bacayı tüttürmeye çalışıyor.”
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, sanayicilerin artırımlardan rahatsız olduğunu söylerken, sanayi elektriğinde Türkiye’nin şu anda Avrupa’nın en ucuz ülkelerinden biri olduğuna dikkat çekerek, sıkıntıya farklı bir boyuttan yaklaştı. “Geçmiş yıllarda, Avrupa’nın en kıymetli sanayi elektriğini kullanıyoruz, diyerek sorunun tahlili noktasında yetkili kurumlarla çalışmalar yapmıştık” diyen Eroğlu, “Ancak bu devirde Dünya Güç Ajansı bilgilerine nazaran Türkiye’deki sanayi elektriği rekabet ettiğimiz birçok ülkenin çok altında seyrediyor. Yapılan bu kadar artışa karşın Türkiye’deki elektrik fiyatları Avrupa’nın en ucuz elektrik fiyatlarından biri haline geldi. Bunda yaklaşan seçimin tesiriyle güç fiyatlarının sübvanse ediliyor olması ihtimali de mevcut” sözlerini kullandı.
Üretimde en değerli masraflardan birinin güç olduğu hazır giysi bölümünde güç faturalarının bir yılda yüzde 350 arttığını söyleyen TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Gurur Fayat, bu artışı ne kur artışı ne de enflasyonla kompanse edebileceklerini aktardı. Endüstrici için elektriğe gelen her bir kuruş artışın ek bir yük getireceğini söyleyen Fayat, “Bu artışlar bir maliyet külfeti yaratıyor. Resesyon beklentisi nedeniyle aslında ihracat siparişlerimiz çok açık biçimde yavaşladı. Hem içeride hem de dışarıda bu artışları fiyatlara yansıtamaz durumdayız. Münasebetiyle her türlü maliyet artışı bizi zora sokacaktır” diye konuştu.
Türkiye Çimento Sanayicileri Birliği (TÜRKÇİMENTO) CEO’su Volkan Bozay, çimento bölümünde maliyetlerin büyük bir kısmının ithal güç maliyetlerinden oluştuğunu vurgulayarak, yükselen güç fiyatlarıyla dalın üretim maliyetlerindeki artışa dikkat çekti. Bozay, “Geçen yılın birebir periyoduna nazaran Haziran 2022’de, TL bazında, elektrik fiyatında yaklaşık yüzde 270 artış gerçekleşti. Gerek döviz kurlarındaki artış gerekse de güç ünite maliyelerindeki yükseliş, güç maliyetlerinin değişken maliyetler içindeki hissesini yaklaşık yüzde 85’ler seviyesine kadar çıkardı. Bu durum dalın üretim dinamiklerini olumsuz istikamette etkilemektedir” dedi.
İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, endüstricinin ana girdi maliyetlerini oluşturan güç maliyetlerinin işletmelerin sermayelerine önemli yük getirdiğini söylerken, tıpkı vakitte sonuncu eser maliyetlerini de olumsuz etkilediğini kaydetti. Önel, “Yılın başında elektrik fiyatları yüzde 50- yüzde 125 ortasında artarken, Haziran 2022’de tekrar sanayi ve ticaret abonelerine yüzde 25 artırım yapıldı. Artan ünite fiyatlar faturaları yükselttiği üzere operasyonel maliyetlermizi de artırıyor” sözlerini kullandı. Yenilenebilir güç yatırımları birinci 6 ayda 2021’i solladı Endüstricinin kendi elektriğini üretme istikametindeki iştahı her geçen gün artıyor. Bilhassa geçen kış İran doğalgazındaki sorun nedeniyle OSB’lerde muhakkak müddetli elektrik kesintilerine maruz kalan endüstriciler, yenilenebilir güç üretimi noktasındaki yatırımlarına sürat vermiş görünüyor. Bu yılın birinci 6 ayında elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımına yönelik düzenlenen yatırım teşvik dokümanı adedi 862 olurken, sabit yatırım meblağı 13,4 milyar TL olarak hesaplandı. Adet bazında birinci 6 aydaki teşvik yatırımları 2021’in tamamında düzenlenen teşvik evrakı adedinin çok üzerinde. Geçen yıl elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı alanında düzenlenen yatırım teşvik evrakı adedi 724 olurken, bu sayı 2020’de 616, 2019’da 384, 2018’de ise 584 olarak kayıtlara geçti.
cumhuriyet.com.tr