Sıfır atık idare sistemini uygulamaya başlayan kurum, kuruluş ve işletme sayısı 140 bine ulaşırken, sıfır atık uygulaması kapsamında ülke genelinde 15,5 milyon bireye eğitim verildi. 2017’de yüzde 13 olan geri kazanım oranı 2020 yılında yüzde 22,4, 2021 yılında ise yüzde 25’e yükseltilirken, 2023 yılı maksadı ise yüzde 35 olarak belirlendi. Proje başlangıcından bu yana 16,5 milyon ton kâğıt/karton, 4,1 milyon ton plastik, 1,7 milyon ton cam, 0,4 milyon ton metal ve 1,5 milyon ton organik ve öteki geri dönüştürülebilir atıklar olmak üzere toplam 24,2 milyon ton atık iktisada geri kazandırılırken, atıklardan 30 milyar lira ekonomik yarar sağlandı. 3 milyon ton sera gazı salınımının önlendi ve 265 milyon ağaç kurtarıldı.
Toplumsal şuuru oluşturmak ve kamuoyunun farkındalığını artırma çalışmaları yürüten Bakanlık, deniz çöpleriyle çabada kapsamında tüm kıyı vilayetlerinde hazırladığı vilayet aksiyon planlarını 2020 yılında hayata geçirdi.
eniz çöpleri vilayet aksiyon planları, vilayetlerdeki sorumlu kurum, kuruluş ve sivil toplum kuruluşlarının iştirak ve katkılarıyla, valilerin başkanlığında 5 yıl müddetli olarak hazırlandı. Vilayet hareket planlarında; deniz çöplerinin kaynağının tespit edilmesi, bölgeye mahsus tahliller oluşturulması, mevcut durumun tespit edilerek çöplerin temizlenmesi ve oluşumunun önlenmesine ait planlamalar ve bilinçlendirme faaliyetleri yer alıyor. Sıfır Atık Mavi hareketi ve deniz çöpleri vilayet aksiyon planlarının uygulanmasıyla birlikte, 2022 yılı itibariyle yaklaşık 134 bin ton deniz çöpü toplanarak bertaraf tesislerine gönderildi.
BEZ TORBAYLA 3,8 MİLYAR LİRA TASARRUF
3 yılda plastik poşet kullanımı yüzde 65 azaldı.
550 bin ton plastik atığın oluşumu engellendi, yaklaşık 3,8 milyar lira tasarruf edildi, 22 bin 746 ton sera gazı salımının önüne geçildi.
MİLLET BAHÇELERİ NEFES OLDU
“81 Vilayetimizde 81 Milyon Metrekare Millet Bahçesi” amacıyla “Türkiye’nin Büyük Ekolojik Dönüşümü” gerçekleştiriliyor. Kentlerde vatandaşlarımızın nefes alabileceği millet bahçeleriyle yeni ömür alanları oluşturuluyor.
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Toplu Konut Yönetimi (TOKİ) eliyle bugüne kadar 70 milyon 308 bin 842 metrekarelik toplam alanda 446 adet Millet Bahçesi çalışması yürütülürken; 128 millet bahçesi tamamlandı. 2 milyon 898 bin 590 metrekarelik toplam alanda ise 30 millet bahçesi açılışa hazır hâle getirildi.
İstanbul’un kalbinde fethin ruhunu yaşatan bir millet bahçesi yapılıyor. İstanbul’un fethinin 569. yıl dönümünde Atatürk Millet Bahçesinin birinci fidanları Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da iştirakiyle toprakla buluştu.
Millet bahçeleri içerisinde yer alan Millet Kıraathanesi, biyolojik gölet ve çocuk oyun alanları, yürüyüş yolları, çardaklar, süs havuzu ve spor alanlarıyla vatandaşların yeni ömür alanları oldu. Amaç, 2023 yılında Cumhuriyetimizin 100. yılında 81 ile 81 milyon metrekare millet bahçesi gayesine ulaşmak.
‘MAVİ’ PLAJDA DÜNYA ÜÇÜNCÜSÜYÜZ
Türkiye’de 2002’de 140, 2018’de ise 459 adet olan mavi bayraklı plaj sayısı 2022’de 531’e ulaştı ve ülkemiz dünya sıralamasındaki üçüncülüğünü korudu.
Dünyada en çok kabul gören eko etiket olan “Mavi Bayrak” uygulaması, milletlerarası alanda 50’den fazla ülkede uygulanıyor.
AKDENİZ’İN ZIMNÎ CENNETİ SALDA GÖLÜ
Doğal kaynakları ve sosyo-ekonomik kıymetlerinin gelecek kuşaklara ulaştırılması, doğal kaynakların korunarak kullanılması ve planlı gelişmenin sağlanması emelleriyle bilimsel hassasiyetler göz önünde bulundurularak Salda Gölü ve civarı 14.03.2019 tarih ve 824 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Özel Etraf Müdafaa (ÖÇK) Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmişti. Bakanlık, tabiat muhafaza çalışmalarıyla Türkiye’nin korunan alan büyüklüğünü, toplam yüzölçümünün yüzde 9,6’dan yüzde 11,9’a çıkarmıştı.
Salda Gölü ve etrafında müdafaa önlemleri uygulayan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, birinci olarak mevzuata alışılmamış yapılaşmaları kaldırmış, gölde doğal dokuya ziyan veren araçların girişini de ahşap bariyerler yaparak engellemişti. Salda Gölü’nde Sıfır Atık İdaresini de hayata geçiren, yaptığı çalışmalar ve aldığı önlemlerle Salda Gölü’ndeki su kalitesini uygunlaştıran Bakanlık, alanda vatandaşların günübirlik gereksinimlerini karşılamak gayesiyle Kıyı Kanunu’na uygun olarak tabiatla uyumlu, ahşap, doğal tabandan yüksek üniteler yerleştirmişti. Bakanlığın Salda Gölü ve havzasını korumak için Atıksu Arıtma Tesisi projelendirme çalışmaları da tamamlanmış durumda.
Bölgede kuyu açılmasına ve sondajlara katiyetle müsaade verilmiyor. Yeni bir gölet yahut baraj imaline da müsaade edilmiyor. Ayrıyeten etraftaki akarsular gölü beslemeye devam ediyor. Bu sayede bölgede buharlaşma oranının yüksek olmasına karşın Salda Gölü’nün su düzeyi Ocak ayından bugüne kadar 5 santim yükseldi. Yapılan titiz çalışmalar ve alınan tabiat muhafaza önlemlerinin sonucunda Salda Gölü’ndeki su kalitesini güzelleştirildiği tespit edildi. Bakanlık arıtılmış atık suların yüzde 100 oranında geri kazanılmasına ait bilimsel çalışmaları tamamlarken, Salda Gölü’nün UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne dâhil edilmesi çalışmaları da devam ediyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı; NASA’nın Mars’tan getireceği kayaçlar üzerinde yapılacak çalışmalara ışık tutması hedeflenen Salda Gölü’nün Mikrobiyal Ekolojisinin İleri Moleküler Yollarla Metabarkodlama Projesini üniversitelerle iş birliği yaparak yürütüyor.
EN SAĞLIKLI ULAŞIM
BİSİKLET YOLLARI ARTIYOR
Türkiye’nin birinci bisiklet yolu genelgesini yayımlayan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 3 bin kilometre bisiklet yolu ve 3 bin kilometre yeşil yürüyüş yolu, 60 kilometre etraf dostu sokak ve 60 bin metrekare gürültü bariyeri yapılması maksadı bulunuyor.
En çevreci ulaşım aracı bisikleti yaygınlaştırmayı planlayan Bakan Kurum daha evvel yaptığı açıklamada maksatlarının, Edirne’den bisiklete binen birinin Hakkâri’ye kadar bisiklet yolu üzerinde seyahat edebilmesi olduğunu söz etmişti.
YEŞİL YÜRÜYÜŞ YOLLARI
Motorlu taşıtlardan kaynaklanan karbon emisyonunun azaltılması, hava kalitesinin güzelleştirilmesi, alternatif yakıtlı düşük emisyonlu bisiklet ve paylaşımlı elektrikli scooter sistemleri üzere mikro hareketlilik araçlarının kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yürütülüyor.
Ulaşıma entegre kent içi yaya yollarının teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılması için gerekli altyapının oluşturulmasına yönelik olarak, lokal idarelerce yapılacak yeşil yürüyüş yollarına takviye sağlanıyor. Bu çerçevede 187,186 kilometre (160,176 kilometre Millet Bahçeleri içerisinde ve 27,01 kilometre Yeşil Yürüyüş Yolu ve Bisiklet Yolu ortak) yeşil yürüyüş yolu imali tamamlanırken, 89,60 kilometrelik projenin ise imali ise devam ediyor.
ETRAF DOSTU SOKAKLAR
Daha yaşanabilir ve kimlikli kentler oluşturulması birebir vakitte kent estetiğine katkı sağlanması hedefiyle bisiklet yolları ve yeşil yürüyüş yollarında olduğu üzere Etraf Dostu Sokak projelerine Bakanlık tarafından hibe dayanağı veriliyor. Bu çerçevede 7,13 kilometre etraf dostu sokak üretimi tamamlanırken, 1,915 kilometrelik projenin ise imali devam ediyor. Antalya, Hakkâri, Malatya, Rize, Sivas, Tekirdağ, Trabzon üzere kentlerde etraf dostu sokaklar bulunuyor.
Araç trafiğine kapalı olan Etraf Dostu Sokaklar taban kaplama, dolgu, beton, parke taşı, bordür, kaldırım çalışmaları; ağaç, çalı, çiçek, çim ekimi; oturma bankları, geri dönüşüm kutuları, çöp kutuları, bisiklet park istasyonları, solar aydınlatmalar, şebeke kontaklı aydınlatmalar, çocuk oyun alanları, görme engelliler için hissedilebilir yüzeylerin imali gerçekleştiriliyor.
GÜRÜLTÜSÜZ TÜRKİYE
2021 yılı sonu itibariyle 66 ilin gürültü haritası tamamlandı. 49 bin 782 metrekare gürültü bariyeri için proje çalışmaları ise devam ediyor.
Yaşanabilir etraf ve kimlikli kentler oluşturulması, trafik kaynaklı gürültü maruziyetinin azaltılması ve hayat kalitesinin arttırılması gayesiyle Cumhurbaşkanlığı İcraat Programında 60 bin metrekarelik gürültü bariyerinin 2023 yılına kadar tamamlanması maksadı yer alıyor. Türkiye Gürültü Haritası’ndaki sıcak noktalarda, gürültü azaltımına uygun bölgeler için gürültü bariyeri üretim işine finansal takviye sağlanıyor. İstanbul’un Ümraniye ilçesine bağlı Saray Mahallesi Ümraniye Millet Bahçesi paralelindeki E-80 karayolu mevkiinde 5737 metrekare; Çekmeköy İlçesi, 0-6 Etraf Yolu-Doğa Parkı yanı ve etrafı, Şile Yolu-Nikâh Sarayı mevkiinde ise 4100 metrekare olmak üzere toplam 9837 metrekare gürültü bariyeri tamamlanmış durumda.
İstanbul’un Ümraniye İlçesi, Şile Otoyolu Tantavi mevki ve Etraf Yolu Çakmak Köprüsü mevkiinde 19 bin 530 metrekare, Başakşehir ilçesinde 10 bin 500 metrekare ve Gaziantep’te 1. Bölge Atatürk Bulvarı, 2. Bölge Tevfik Caddesi ve 3. Bölge Gaziantep Çevreyolu Güney Kesitinde 18 bin 336 metrekare, Konya’da Adana Etraf Yolu Adliye Sarayı Önü civarında 1416 metrekare olmak üzere 49 bin 782 metrekare gürültü bariyeri için proje çalışmaları ise devam ediyor.
TÜRKİYE DÖNÜŞÜYOR
Türkiye’de 9,8 milyon bina, 28,6 milyon konut var. Bunun da yaklaşık 6,5 milyonu riskli konutlar. Riskli konutların da yaklaşık 1,3 milyonunun acil dönüşüme girmesi gerekiyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2012 yılında “Türkiye’nin Her Yerinde Kentsel Dönüşüm” amacıyla başlattığı yerinde, istekli ve süratli kentsel dönüşüm seferberliği ile tam 3 milyon konutun dönüşümü tamamlandı. Bugün, alanda inşası devam eden 350 bin dönüşüm ve toplumsal konut; en sağlam, en inançlı ve sağlıklı biçimde inşa ediliyor. Her yıl 300 bin konut olmak üzere acil dönüşmesi gereken 1,3 milyon konutun dönüşümünün 5 yıl içinde bitirilmesi planlanıyor.
İstanbul’da ise riskli 1,5 milyon konut bulunuyor. Bunlardan 250 bininin acil dönüşmesi gerekiyor. Bugüne kadar İstanbul’da tam 300 bin konutun dönüşümü tamamlandı. Şu anda 39 ilçede, 140 bin konutun dönüşümüne süratle devam ediliyor. İstanbul her geçen gün zelzeleye daha hazır hâle geliyor. Esenler’de 60 bin konutluk, Türkiye’nin sıfırdan kurulan birinci akıllı kenti inşa ediliyor. Burası yüksek teknoloji ve sıfır atık uygulamalarıyla başka kentlere örnek olacak.
2018 yılında Çamlıca Cami ve etrafında başlatılan Kentsel Dönüşümle; Kirazlıtepe ve Ferah mahallerindeki projeyle toplam 1876 konut, 142 dükkân yapılıyor. Kirazlıtepe, Ferah, Küplüce ve Mehmet Akif mahallelerimizi içine alan; yeni 5000 konutluk projesi başladı.
Yeniden Ataşehir’de; Gecekondu Tedbire Bölgesi olan Şerif Ali Çiftliği’nde 260 bin metrekare büyüklüğündeki devasa bir alanda kentsel dönüşüm çalışmalarımızı sürüyor. Toplam 1442 konut ve 121 dükkânı teslim edilecek.
FİKİRTEPE GÜZELLEŞİYOR
1984 yılından gecekondulaşan Fikirtepe, 2005 yılında özel proje alanı ilan edildi, 2007 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından “kentsel dönüşüm alanı” olarak belirlendi.
Çeşitli nedenlerle gerçekleştirilemeyen proje kapsamında 2020 yılında Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, kentsel dönüşüm sürecini tamamlayamamış 55 hektarlık bir alanda büyük dönüşümü başlattı.
1299 adet yapıdaki 5565 bağımsız ünitenin tahliye ve yıkım süreçleri tamamlandı. Bu süreçte alanda açılan iki adet irtibat ofisinde, vatandaşlar süreç hakkında bilgilendirilerek, kira yardımı müracaatları alındı. Ardından konutunu tahliye eden tüm hak sahiplerine ve daha evvelden özel firmalar tarafından yıkımı gerçekleşmiş tüm yapılardaki hak sahiplerine toplam 48 ayı geçmemek üzere aylık 1500 TL kira ödemelerine başlandı.
Bakanlık tarafından finansmanı sağlanan 1134 adet bağımsız üniteden oluşan Yeni Fikirtepe Konutları-1’in daire teslimi gerçekleşti ve vatandaşların inançlı konutlarında hayatı başladı.
Gelinen tarih itibariyle Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Alanı 1. Etabında bulunan toplamda 37 proje adasından 12 adedinin üretimi özel firmalar tarafından tamamlanarak hayat başlarken, 4 Proje adasında ise yeniden özel firmalar tarafından inşaat çalışmaları devam ediyor. En geç iki yıl içinde tüm hak sahipleri konutlarına kavuşacak.
MEYDANLARLA KENTLERİN ÇEHRESİ DEĞİŞİYOR
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı kentlerde ihtilal niteliğinde adımlar atıyor, kent meydanlarını yeniliyor, kentleri tarihî meydanlarıyla yine buluşturuyor.
Tarihî kent merkezlerinin gün yüzüne çıkarılarak yenilenmesi ve sokak sağlıklaştırma projeleri Bakanlık öncülüğünde Toplu Konut Yönetimi Başkanlığı, Vilayetler Bankası ve Belediye Başkanlıkları iştiraki ile sürdürülüyor. Bu çerçevede Ankara’dan Zonguldak’a, Sinop’tan Kayseri’ye, Bursa’dan Erzurum’a onlarca vilayette yenileme projeleri “tarihe vefa, geçmişe saygı” anlayışıyla gerçekleştiriliyor. Türkiye’nin 2023 yılı vizyonu çerçevesinde 45 vilayette 80 tarihî kent merkezinde devam eden proje ve sokak güzelleştirme çalışmalarının 2023 yılı içerisinde tamamlanması hedefleniyor. Tekrar birebir vizyon kapsamında 81 vilayette tarihî kent merkezlerinin dönüşüm çalışmaları devam ediyor. Bu dönüşüm projelerine örnek olarak; Diyarbakır Suriçi Bölgesi, Ankara Hergelen Meydanı ve Kalecik Kalesi ve etrafı, Ankara Ayaş Kent Meydanı, Niğde Kale ve Etrafı, Erzurum Ulucami, İkili Minare ve Kale Bölgesi, Adıyaman Mara ve Musalla Mahalleleri Kale Güzergâhı Bölgesi, Afyonkarahisar Mısri ve İmaret Cami Etrafı, Bitlis İli, Merkez İlçesi, Mardin İli Midyat İlçesi, Siirt İli Merkez İlçesi Tarihi Kent Merkezi, Amasya Kirazlıdere Bölgesi, Bursa Hanlar Bölgesi, Çorum Kalesi ve Etrafı, Giresun Kalesi ve Etrafı, Kayseri Kaleiçi Mevkii, Konya Mevlana Türbesi Etrafı, Konya Selçuklu Sille Yenileme Alanı, Nevşehir Kalesi ve Etrafı, Tokat Merkez Kaledibi Mevkii Kentsel Dönüşüm Projesi, Tokat Turhal Kalesi ve Etrafı, Şanlıurfa Merkez Kuyumcular Çarşısı, Van Gürpınar Hoşap Kale Etrafı ile Yozgat Çapanoğlu Cami Etrafı olarak sıralanabilir.
ULUSAL İKLİM AĞI KURULACAK
Ulusal ve lokal iklim değişikliğine ahenk siyasetlerinin ve aksiyonlarının merkezinde yer alan, tüm paydaşların iklim değişikliği ile ilgili içerik ve bilgilere tek bir noktadan erişmesi ve karar vericilere rehberlik etmesi gayesiyle, Türkiye’nin birinci iklim değişikliği platformu olan İklim Portalı kurulması çalışmaları devam ediyor.
İklim Portalı, karar alma süreçlerinde ve bilimsel çalışmalarda gerekli olan içeriği tesirli bir biçimde toplamayı, tüm paydaşların bu içeriğe erişimini ve kullanımını sağlamayı amaçlıyor. İklim Portalı, ülkemizde iklim değişikliği alanında üretilen tüm içeriği tek bir kaynakta toplayarak paydaşların erişimine açmayı hedeflemektedir.
İklim değişikliğiyle uğraş kapsamında ilgili üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları, mahallî idareler, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşları tarafından gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin bilgi, evrak ve dokümanların yer alacağı portal, bahis ile ilgili bir müracaat kaynağı olmayı ve vatandaşlarda da iklim değişikliği konusunda farkındalık oluşturmayı hedefliyor.
Bu kapsamda geliştirilen İklim Portalının, teknik art plan ve kullanıcı orta yüzünü içeren tasarım süreci tamamlanmak üzere. Portal, 2022 yılı içerisinde lansmanı yapıldıktan sonra yayına girecek.
PAK HAVA İÇİN ANLIK TAKİP
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı önderliğinde web tabanlı coğrafik bilgi sistemleri ve bilgi teknolojilerini kullanan “Hava Emisyon İdare Portalı (HEY Portalı)” aracılılığıyla stratejik bölgesel hava kalitesi haritaları hazırlanıyor.
Kentlerde hava kalitesinin güzelleştirilmesi hedefiyle mahallî idareler tarafından uygulamaya konulacak aksiyonları içeren Pak Hava Hareket Planları, Bakanlık tarafından elektronik olarak izleniyor. Vatandaşların soluduğu havanın kalitesi “Hava Kalitesi Kıymetlendirme ve İdaresi Yönetmeliği” çerçevesinde “Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı” dâhilinde 360 sabit ölçüm istasyonu ile anlık olarak ölçülüyor.
HEY Portalı’nın Geliştirilmesi kapsamında; “Hava Emisyon bahisli Etraf Müsaade sayısallaştırılması” süreçlerini yürüten Bakanlık, HEY Portalı data tabanında yaklaşık 5000 sanayi tesisine ilişkin yaklaşık 18 bin adet bacanın kirletici bilgilerini kayıt altında tutuyor. HEY Portalı’nın 2479 faal nitelikli/profesyonel kullanıcı kaydı bulunuyor. Hava idaresinde bilgi süreç teknolojilerinin aktif olarak kullanıldığı HEY Portalı, vatandaşların soludukları ve yarın soluyacakları hava kalitesi hakkında yüksek çözünürlüklü harita bilgisi sunuyor.
2002 yılında 8 olan Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonu sayısını 360’a çıkararak ülke genelinde hava kalitesini izleyen Bakanlık, sonuçlarını anlık olarak paylaşıyor. Hava kalitesini daha düzgün izlemek için 8 adet Bölgesel Pak Hava Merkezi kuran Bakanlık, 4 adet taşınabilir hava kalitesi ölçüm aracı ile hava kirliliği şikâyeti olan noktalarda ölçümler gerçekleştiriyor.
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 5 metreye kadar kısa aralıkları dahi ölçebilen 3 boyutlu NEFES yazılımı sayesinde hava kirliliğine neden olan noktaları ve kirlilik kaynağını tespit edebiliyor. Yerli ve ulusal yazılım NEFES; stratejik hava kalitesi haritaları, 3 boyutlu bina modeli, kent atlası, topoğrafya, trafik yoğunluğu, kavşaklar, binaların yakıt tipi üzere çok sayıda etmeni ele alarak 3 boyutlu ortamda hava kalitesi pahalarını ortaya koyuyor.
ANIT AĞAÇLAR VAKTE MEYDAN OKUYOR
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bulunduğu yörenin tarihi, kültürü ve folklorunda özel yere sahip, doğal miras kabul edilen anıt ağaçların tescillenmesi ve bakımının yapılması için çalışmalarını sürdürüyor. Bakanlığın yetki ve sorumluluğunda ülke genelinde toplam 9323 anıt ağaç bulunuyor. Muhafaza altındaki anıt ağaçların bakımı ve etraf düzenlemeleri üzere çalışmalar Bakanlıkça yaptırılıyor. Anıt ağaçların tescil edilerek müdafaa altına alınmasının akabinde rehabilitasyon ve sağlıklaştırma çalışmaları yapılıyor. Bu kapsamda anıt ağaçların gövde ve zirve tacını oluşturan kollar üzerinde bulunan ökseotu, ziyanlı mantar, sarmaşıkla kaplı, tehlike arz eden kuru, hastalıklı ve böcek yeniği olan kısımlar ile ip, tel, kablo, anten, tabela ve gibisi yabancı cisimler temizleniyor. Akabinde ağaçların mantar ve gibisi zararlılara maruz kalmamaları için evvel kırılmış, meyyit ve hastalıklı kollar uzaklaştırılıyor. Mantar ve bakteri enfeksiyonu olan ağaçlarda ise bu süreç yapıldıktan sonra ağaçlar dezenfekte ediliyor. Kalın, kuru yahut hastalıklı kısımların kesilmesi sırasında kabuk sıyrılmasını önlemek için kesme süreci tek kısımla değil, etaplı olarak yapılıyor. Kesilen kurumuş ve hastalıklı kollardan kalan kesim yerlerinin çürümemesi için su tutmayacak biçimde eğimli kesilip, yüzeyler su tutmayan katman oluşturacak biçimde aşı macunu ile kapatılıyor. Ağaç rehabilitasyonu için tedaviye yönelik kovuk alanlar, mantarlar, çürümüş kısımlar, kısım kırığı olan pürüzlü yüzeyler ve gibisi yüzeylerde de ağaca ziyan vermeden paklık yapılıyor. Daha sonra ağaç gövde ve yapraklarında mantar ve böcek oluşumu olan yüzeyler de uygun ilaçlarla ilaçlanıyor. Kullanılan ilaçlar Tarım ve Orman Bakanlığınca ruhsatlandırılmış, etiket yönetmeliğine uygun kimyasallardan seçiliyor.
ATIK SUYA 7/24 SIKI TAKİP
Atık su arıtma tesislerinde 7/24 teknolojik kontrol gerçekleştiriliyor.
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından çalışmaları yürütülen Daima Atıksu İzleme Sistemleri (SAİS) ile, Türkiye genelinde 428 atık su arıtma tesisinden deşarj edilen atık sular 7/24 çevrimiçi takip ediliyor.
SAİS istasyonlarında; sıcaklık, pH, çözünmüş oksijen, elektriksel iletkenlik, debi, kimyasal oksijen gereksinimi (KOİ) ve askıda katı husus parametreleri ölçülüyor ve sonuçlar Daima İzleme Merkezi (SİM)’ne anlık olarak iletiliyor.
2002 yılında 145 atık su arıtma tesisiyle belediye nüfusunun yüzde 35’ine atık su arıtma hizmeti verilirken, 2021 yılı sonu prestijiyle tesis sayısı 1176’ya çıkarılarak hizmet oranı yüzde 89’a yükseltilmiş durumda. Yüzde 100 maksadı için belirlenen tarih ise 2023.
ÇEVREYİ KİRLETEN YANIYOR
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı etraf kirliliği kaynaklarıyla gayret ederken, çevreyi kirletene göz açtırmıyor. 2021 yılında gerçekleştirdiği 57 bin 22 etraf kontrolü ile rekor kıran Çevresel Tesir Değerlendirmesi, Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Etraf Kanunu’na alışılmamış faaliyette bulunan 3936 tesise toplam 350 milyon 115 bin TL idari para cezası uygularken, 406 tesisin faaliyetini durdurdu.
2022 yılının birinci 4,5 ayında 23 bin 458 etraf kontrolü gerçekleştiren Bakanlık, Etraf Kanunu’na ters faaliyette bulunan 1300 tesise toplam 143 milyon 623 bin 141 TL idari para cezası uygularken, 109 tesisin faaliyeti için durdurma verdi.
GEMİ ATIKLARI İDARESİ
Milletlerarası Denizcilik Örgütünün (IMO) hazırladığı Denizlerin Gemilerden Kirlenmesini Tedbire Milletlerarası Kontratı (MARPOL) kapsamında yayımlanan Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Denetimi Yönetmeliği uyarınca gemi kaynaklı atıklarının deniz ortamını kirletmeden idaresi sağlanıyor. 2022 yılı itibariyle toplam 323 adet kıyı tesisinde gemilere atık alım hizmeti verilirken, 50 adet lisanslı atık alma gemisi ile gemilerden atık alımı yapılıyor. Toplanan atıklar, cinslerine nazaran ayrıştırılarak geri kazanım / bertaraf tesislerine gönderiliyor.
ATIK YAĞLARIN İDARESİ
Türkiye’de faaliyet gösteren atık yağ rafinasyon tesisleri tarafından atık yağlar geri kazanılarak Türk standartlarında baz yağ elde ediliyor. Elde edilen baz yağlar tekrar madeni yağ üretiminde hammadde olarak kullanılıyor. Döngüsel iktisat yaklaşımı çerçevesinde atık yağdan elde edilen baz yağın iktisada geri kazandırılmasıyla baz yağ ithalatının düşürülmesi, dışa bağımlılığın azaltılması ve yerli kaynakların kullanılması sağlanıyor.
Atık motor yağlarının toplama ölçülerinin artırılması maksadıyla “Motor Yağı Değişim Noktası (MOYDEN) Uygulaması” devreye alındı. Uygulama gereği Türkiye’de trafiğe tescilli araçların motor yağı değişimlerinin MOYDEN dokümanı bulunan tesislerde yapılması gerekiyor. Uygulama; değişimi yapılan motor yağlarının beyanının elektronik sistem üzerinden Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yapılmasını, araç sahibi ile motor yağı değişimine ait değişim evrakının paylaşılmasını zarurî kılıyor. Değişimi yapılan yağların MOYDEN noktaları tarafından atık yağ rafinasyon tesislerine gönderilerek geri kazanımı da sağlanıyor. Hâlihazırda 12 bin 569 işletmeye MOYDEN evrakı düzenlendi. Atık yağların uygun prosedürlerle toplanması ve geri kazanılması sonucu hava, su ve toprağın kirlenmesi önlenirken baz yağ ithalatının azaltılmasıyla iktisada katma bedel sağlandı.
DENİZ ÇÖPLERİ PAKLIĞI
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu-Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK-MAM) uyumunda, Türkiye’de deniz konusunda faaliyet gösteren en önemli enstitü ve üniversitelerin iştirakiyle “Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme Programı (DEN-İZ)” ile 2014 yılından itibaren 423 noktada deniz izleme çalışmaları yürütülüyor.
DENİZDE GERÇEKLEŞTİRİLEN TABAN TARAMA SÜREÇLERİ
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, ÖÇKB ilan edilen körfez ve göllerde, kentleşme ve turizm baskısı sonucu meydana gelen kirliliğin önlenmesi ve rehabilitasyonu için taban çamuru paklığı çalışmaları yürütüyor.
Son olarak Gölbaşı Özel Etraf Müdafaa Bölgesi Mogan Gölü Taban Çamuru Paklığı projesini hayata geçiren Bakanlık, proje kapsamında Mogan Gölü’nün batimetrik haritasını çıkararak derinlik hesaplamalarını yapmış, sismik prosedürlerle çıkartılması gereken çamur ölçüsünü belirlemiş ve Mogan Gölü’nü temizlemişti. Mogan Gölü’nde yapılan taramalar sonucunda su kalite kıymetlerinde önemli artış olduğu görülmüştü.
“İzmit Körfezi Doğu Baseni Taban Çamuru Temizliği” projesi için de harekete geçen Bakanlık; liman üretimi ve liman alanının genişletilmesi, boru çizgisi ve kablo döşeme, liman, marina ve dere ağızlarında vakit içinde biriken çökelti ve tortuların temizlenmesi faaliyetleri sırasında muhtaçlık duyulan taban tarama süreçlerini de yüksek teknoloji ile gerçekleştiriyor.
DAİMA İZLEME MERKEZİ (SİM)
Tüm çevresel izlemelerden elde edilen havza, deniz ve hava dataları; Daima Atıksu İzleme Sistemleri (SAİS) dataları ve Daima Emisyon Ölçüm Sistemleri (SEÖS) dataları, 700’ün üzerinde raporlama ekranı ile tek merkezden sağlanıyor. Bakanlığa bağlı Daima İzleme Merkezi (SİM)’nin IOS ve Android tabanlı taşınabilir uygulamaları bulunuyor. 10 bin 500 probtan anlık bilgi sağlayan Türkiye’nin en büyük IoT (nesnelerin interneti) platformu olan SİM’de 50 milyardan fazla bilgi işlenerek raporlanıyor.
‘BACA’LAR İZLENİYOR
Daima Emisyon Ölçüm Sistemleri (SEÖS) Bildirisi kapsamında kirletici yükü yüksek 352 tesis ve 708 baca çevrimiçi olarak izleniyor. Mevzuatlar kapsamında daima izlenmesi gereken yeni tesislerin çevrimiçi temas talepleri doğrultusunda çevrimiçi izleme temas süreçleri yapılıyor.
KORUNAN ALANLARDA (ÖÇK) MUHAFAZA VE İZLEME
Barselona Mukavelesi olarak bilinen “Akdeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi”nin taraf ülkelere getirdiği yükümlülüğün yanı sıra, 383 sayılı Kararname ve 1 No.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yeterince, ülke ve dünya ölçeğinde ekolojik değeri olan, etraf kirlenmeleri ve bozulmalarına hassas toprak ve su alanlarının, biyolojik çeşitliliğin, doğal kaynaklar ile tarihî ve kültürel pahaların gelecek nesillere ulaşmasını emniyet altına almak üzere şimdiye kadar Türkiye’de “19 Özel Etraf Müdafaa Bölgesi (ÖÇKB)” ilan edildi. Bakanlık, Özel Etraf Muhafaza Bölgelerinin korunması ve sahip olduğu bedellerin sürdürülebilmesi için tabiat müdafaaya yönelik aktif, ekolojik temelli, tabiat dostu faaliyetlerin yürütülmesi ve bundan sonraki kuşaklara aktarılması için gerekli faaliyetleri yürütüyor.