Sosyal medya yasa teklifi TBMM’ye sunuldu: Yalan bilgi paylaşanlara hapis cezası geliyor

Toplumsal medyadaki ve internet haber sitelerindeki dezenformasyonun önüne geçilmesi için hazırlanan 40 unsurluk yasa teklifi TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Yasa teklifine nazaran, internette palavra bilgi yayanlara ceza geliyor.

Taammüden palavra bilgi yayanlara bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezası

Yasa teklifinin kabul edilmesi halinde gerçek hayatta hata sayılan ögeler internette de hata sayılacak. Kasıtlı olarak palavra bilgi üreten ve yayanlara 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası verilecek.

Toplumsal medya yasa teklifinin ayrıntıları neler?

Yasa teklifine nazaran, yasal tabana kavuşturulmaları maksadıyla internet haber siteleri ile basın kartına ait konular Basın Kanunu’nun kapsamına alınarak radyo, televizyon, kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu işçisinin basın kartı düzenlenmesi bakımından periyodik yayın çalışanları üzere değerlendirileceği öngörülüyor.

Basın Kanunu’nun gayesinin; basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı ile basın kartına ait tarz ve asılları belirlemek olduğu tabir ediliyor.

Basın kartı düzenlenmesi bakımından basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon vazifelileri bu Kanun kapsamına dahil ediliyor.

Teklifle internet haber siteleri de müddetli yayın tarifi kapsamına alınıyor. Öte yandan internet haber sitesi, İrtibat Lideri, İrtibat Başkanlığı, Basın Kartı Komitesi, medya mensubu, enformasyon görevlisinin tarifi da düzenlemede yer buluyor.

İnternet haber sitelerinde faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, bağlantı telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının ismi ve adresi kendilerine ilişkin internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan direkt ulaşabileceği formda ve “iletişim” başlığı altında bulundurulacak.

İnternet haber sitelerinde bir içeriğin birinci defa sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek formda içeriğin üzerinde belirtilecek.

Basın duyurularının ve yargı organlarınca verilen yayın yasağı kararlarının süratli ve aktif bir biçimde bildiriminin sağlanması gayesiyle; vadeli yayınların çıkarılması için, kaydedilmek üzere verilecek beyanname artık Cumhuriyet Başsavcılığı yerine Basın İlan Kurumuna verilecek.

Kayıt için verilen beyannamede elektronik tebligat adresi de gösterilecek.

Basın İlan Kurumu yayımın durdurulmasını talep edebilecek

Beyanname ve eklerinin gerekli yahut gerçek bilgileri içermemesi yahut yayın sahibinin yahut temsilcisinin yahut sorumlu müdürün belirlenen kaidelere sahip olmaması halinde Basın İlan Kurumu beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini yahut gerçeğe muhalif bilgilerin düzeltilmesini yayın sahibinden isteyecek. Bu istemin bildirimi tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde yerine getirilmemesi halinde Basın İlan Kurumu yayımın durdurulmasını İstanbul Asliye Ceza Mahkemesinden talep edecek.

Yayım durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmayacak. İnternet haber sitesinin karara uymaması halinde Basın İlan Kurumu 2 hafta içinde eksikliğin giderilmesini yahut gerçeğe ters bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden isteyecek. İstemin yerine getirilmemesi durumunda Basın İlan Kurumu internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti maksadıyla İstanbul Asliye Ceza Mahkemesine başvuracak. Mahkeme en geç 2 hafta içinde kararını verecek.

Müracaatın kabul edilmesi halinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ait hakları ortadan kalkacak. İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu Kanun yahut ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına pürüz olmayacak.

Teslim ve koruma yükümlülüğü

İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış biçimde 2 yıl müddet ile koruma edilecek.

Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu süreçlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması mecburî olacak.

İnternet haber sitelerinde ziyan gören kişinin düzeltme ve karşılık yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL kontağı sağlanmak suretiyle, tıpkı puntolarla ve birebir halde yayımlamak zorunda olacak. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin resen çıkarılması durumunda, düzeltme ve karşılık metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinin ana sayfasında 1 hafta mühletle yayımlanacak.

Basılmış eserler yahut internet haber siteleri yoluyla işlenen yahut bu kanunda öngörülen öteki kabahatlerle ilgili ceza davalarının bir muhakeme kuralı olarak, günlük vadeli yayınlar ve internet haber siteleri tarafından 4 ay, başka basılmış eserler istikametinden 6 ay içinde açılması mecburî olacak. Bu müddetler basılmış yapıtların Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ait kabahat ihbarının yapıldığı tarihten başlayacak.

Lakin bu müddetler, Türk Ceza Kanunu’nun dava vakit aşımına ait unsurunda öngörülen müddetlerin yarısını aşamayacak ve mühlet sonunda yayının yenilenmesi hali ile hatanın temadi ettiğinin belirlendiği hallerde, dava vakit aşımı müddeti tam olarak uygulanacak.

Basın kartında yeni dönem!

Teklifle basın kartı başvurusu, niteliği ve çeşitleri de belirlendi. Buna nazaran, basın kartı başvurusu İrtibat Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik evrakı olarak kabul edilecek.

Basın kartı tipleri şu formda belirlendi:

– Misyona bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartını,

– Periyodik basın kartı: Vazife alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,

– Süreksiz basın kartı: Misyon alanı Türkiye’yi kapsamamakla bir arada süreksiz bir müddetle Türkiye’ye haber maksatlı gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,

– Hür basın kartı: Süreksiz bir müddetle çalışmayan medya mensuplarına verilen basın kartını,

– Daima basın kartı: En az on sekiz yıl mesleksel hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür uzunluğu verilen basın kartını söz edecek.

Basın kartı, Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, periyodik yayınların sahiplerine yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare konseyi liderlerine, medya kuruluşları ismine hareket eden ve vazife alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile vazife alanı Türkiye’yi kapsamamakla birlikte süreksiz bir müddetle Türkiye’ye haber emelli gelen yabancı medya mensuplarına, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında hür gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu işçisine, medya alanında faaliyet göstermeleri kuralıyla, sendikalar ile kamu faydasına faaliyette bulunduğu Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilebilecek.

Basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise yahut dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı yahut kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması kaidesi aranacak.

Ayrıyeten basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmesi için Türk Ceza Kanunu’nun 53’üncü unsurunda belirtilen müddetler geçmiş olsa bile; taammüden işlenen bir hatadan ötürü 5 yıl yahut daha fazla müddetle mahpus cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, inancı berbata kullanma, palavra tanıklık, palavra yere yemin, iftira, cürüm uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, cürümden kaynaklanan malvarlığı kıymetlerini aklama hataları ile cinsel dokunulmazlığa karşı cürümler, kamu barışına karşı kabahatler, anayasal sisteme ve bu sistemin işleyişine karşı hatalar, ulusal savunmaya karşı cürümler, devlet sırlarına karşı hatalar, casusluk kabahatleri ve terör cürümlerinden karar giymemiş olması gerekiyor.

Kart talep edenlerde, Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun kontrat yapmış olması ve zorlayan sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması, medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması kaidesi da aranacak.

Basın kartı talep eden vadeli yayın sahipleri yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare şurası liderlerinde, kamu kurum ve kuruluşlarında basın kartı alabilecek çalışanlarda ve yabancı basın-yayın kuruluşlarında çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarından basın kartı talep edenlerde “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun kontrat yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması,??????? medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması” koşulları aranmayacak.

Daima ve özgür basın kartı talep edenler ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) aracılığıyla misyona bağlı basın kartı talep edenlerde ise “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun mukavele yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması” kuralı aranmayacak.

Basın kartı talep eden yabancı medya mensuplarına, medya kuruluşu tarafından görevlendirildiklerini belgelendirmeleri, Türkiye’de çalışma müsaadelerinin olması, bağlı bulundukları kuruluşun yönetim merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik yahut konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu ibraz etmeleri halinde, karşılıklılık temeli da gözetilerek Başkanlıkça basın kartı verilebilecek.

Basın Kartı Kurulu 9 üyeden oluşacak. Komitede, Başkanlığı temsilen 2 üyenin yanı sıra emekçi sendikası biçiminde faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek bir üye ile bağlantı fakültesi dekanları yahut basın kartı sahibi gazeteciler ortasından Başkanlıkça belirlenecek bir üye de yer alacak.

Üyelerin vazife mühleti 2 yıl olacak. Mühleti dolan üyeler tekrar seçilebilecek.

Komite; müracaat sahibinin niteliklerini, mesleksel çalışmalarını, yapıtlarını, mükafatlarını kıymetlendirerek basın kartı taşıyıp taşımayacağına karar verecek. Kurulun kararları, Lider tarafından onaylandıktan sonra uygulanacak.