TEI, Anadolu Ajansının Küresel İrtibat Ortağı olduğu, Türkiye Teknoloji Ekibi Vakfı (T3 Vakfı), Azerbaycan Dijital Gelişim ve Ulaştırma Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yürütücülüğünde, ülkenin kıymetli kurum ve firmalarının takviyeleriyle Bakü Crystal Hall ve Deniz Kenarı Bulvarı Ulusal Park’ta düzenlenen TEKNOFEST Azerbaycan’da farklı sınıflarda ürettiği ve geliştirdiği motorları sergiledi.
TEI İdare Şurası Lideri ve Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit, kurumun motor çalışmalarına ait bilgi verdi.
İnsansız hava araçlarının motor gereksiniminin ulusal imkanlarla karşılanması gayesiyle geliştirdikleri TEI-PD170 motorlarının seri üretiminin devam ettiğini belirten Akşit, daha fazla güç gereksinimi bulunan Bayraktar Akıncı Taarruzi İHA’ya yönelik de tahliller geliştirdiklerini söyledi.
Akşit, Akıncı’nın ağır yükle kalkan versiyonunun 2 adet ithal 450 beygirlik turboprop motorla uçtuğuna dikkati çekerek şöyle konuştu:
“Akıncı’nın uzun mühlet havada kalacak öbür bir versiyonu da var. Uzun müddet vazife yapacağı vakit dizeller çok daha avantajlı oluyor, çok daha az yakıyorlar. Biz de PD170 motorumuzun 225 beygirlik bir versiyonunu geliştiriyoruz. Projede yeterli bir yere geldik. Motorun olgunlaştırma testlerinde şiddetli ömür testleri vesaire oluyor. Uzun periyodik yorulma ve zorlama testlerinin yüzde 75’ini çabucak hemen tamamladık. Biraz daha gitmemiz gereken bir test süreci var. Bir yıl içinde bu motoru Akıncı’yı uçuracak halde teslim etmeyi hedefliyoruz.”
GAYE MMU MOTORU
Jet motorları sınıfında ise TEI-TJ90, TEI-TJ300 üzere tahliller geliştirdiklerini, sıranın Ulusal Muharip Uçak için geliştirilen motora geldiğini vurgulayan Akşit, “Yaptığımız ön mühendislik çalışmalarında Ulusal Muharip Uçak’ın zorlayıcı isterleri var. Ulusal Muharip Uçak’ın muhtaçlık duyduğu motoru geliştirip, üretip, teslim edecek yeteneğe TEI olarak geldiğimizi görüyoruz. TEI takımı olarak ustalık yapıtımız olacak. Türkiye’de bu türlü bir motoru üretip test edebilecek altyapı yalnızca bizde var. 100 bin pound itkiye kadar her türlü motoru test edebilecek test altyapımız bulunuyor. TEI olarak tasarım ve imalatında bu projede yer almak istiyoruz.” dedi.
KÜÇÜK İHA’LAR PG50S İLE DAHA FAZLA HAVADA KALACAK
Mahmut Faruk Akşit, küçük bir İHA motoru olan TEI-PG50’nin ise pistonlu kümesinde akaryakıtlı bir tahlil olarak geliştirildiğini tabir etti.
Geliştirdikleri motorlardan türev motorlar üreterek eser aileleri oluşturduklarını anlatan Akşit, şunları kaydetti:
“PG50 birinci başta kısa müddetli, tek kullanımlık bir vazife için tasarlanmıştı. Değişik platform üreticilerimiz bu motorun küçük İHA’larda uzun müddet ve tekraren kullanımıyla ilgili gereksinim olduğunu söyledi. Hem Türkiye’den müşterilerimiz hem Azerbaycan’dan potansiyel bir müşterimiz geldi, yeteneklerini sorguladı. PG50’nin PG50S dediğimiz uzun ömürlü bir versiyonunu türettik. Ömür testleri devam ediyor. Ne kadar mühlet sağlam biçimde uçabileceğini test ediyoruz. Küçük dronların çabucak hemen hepsi elektrikli güç sistemleriyle uçuyor. Bunların limitleri var. Büyük güçlere ve uzun mühlet havada kalmaya muhtaçlık duyan vazifelere hakikat gittiğinizde batarya sistemi artık fizikî olarak muhtaçlığı karşılayamıyor, mecburen fosil yakıtlı motorlara gelmeniz gerekiyor. PG50 bu segmente uyuyor ve muhtaçlığa karşılık veriyor. PG50’yi hibrit, hem yakıt hem elektrik motoru olarak dönüştürüyoruz.”