TAHSİN AKÇA
Enflasyondaki süratli artış, Ocak ayında taban fiyata yapılan yüzde 50’lik artırım ve özel dalda şubat ayındaki fiyat artışlarına rağmen, yılın ikinci yarısı için yeni fiyat artışı beklentilerini artırdı.
Nisan itibariyle yıllık tüketici enflasyonu yüzde 70’e ulaşırken özel kesimden, emeklilere ve memurlara kadar sabit gelirlerinin tamamında fiyat artışları karşısında gelir artışı talepleri peş peşe gelmeye başladı.
Pekala Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime temel çıkar meblağları (yaklaşık brüt ücret) sektörel olarak değerlendirildiğinde pandemi devrini de kapsayan son 3 yılda enflasyon karşısında görünüm nasıl?
500 binin üzerinde çalışanı olan istihdam ağır 10 kesimle, son yıllarda e-ticaret ve dijitalleşmenin tesiriyle istihdamda atağa geçen kurye ve posta kesimlerinde fiyat artışlarının 3 yıllık karşılaştırması yapıldığında bu periyodun enflasyonunun üzerinde gerçek artış görünen tek kesimin sıhhat dalı olduğu görünüyor.
Tabip, hemşire, sıhhat teknisyeni ve sıhhat memurlarını kapsayan SGK’ya kayıtlı 851 bin çalışan, 2019’dan yıl başında alınan artırımı da yansıtan Şubat 2022’ye kadar karşılaştırıldığında yaklaşık yüzde 130 artırım almış. 2019’da sıhhat dalının ortalama prime temel karı 3.942 TL iken Şubat 2022 itibariyle çıkar 9.102 TL’ye çıktı. Fakat tıpkı periyotta Merkez Bankası kayıtlarında tüketici enflasyonu yüzde 100,6 gerçekleşmiş. Yani gerçek artış yüzde 30 düzeyinde görünüyor.
Sıhhat dalı dışında 3 yılda yüzde 100,6’lık tüketici enflasyonunu geçebilek istihdam ağır dal ise SGK kayıtlarına nazaran görünmüyor. Örneğin tıpkı devirde 1.4 milyon çalışanla en çok istihdamın gerçekleştiği perakende ticarette ortalama yarar fiyatı tıpkı periyotta 3.330 TL’den 6.228 TL’ye yükselmiş. Lakin yüzde 87’lik fiyat artışı üç yıllık tüketici enflasyonunun yüzde 13 altında kaldı.
İstihdamı 500 binin üzerindeki bölümlerde 3 yılda en düşük artış ise 505 bin çalışanı bulunan besin imalat kesiminde SGK’ya bildirilmiş. Bu dalda 3.693 TL’den 6.552 TL’ye çıkan ortalama karlar yüzde 77’lik artışa karşılık geliyor. Yani 3 yıllık enflasyonun yüzde 23 gerisinde.
Öbür bölümlerde de 3 yıllık fiyat artışları yüzde 79 ile 95 ortasında değişiyor.
76 bin çalışanı bulunan posta ve kurye kesiminde çalışanların bildirilen fiyatları 3 yılda 4.024 TL’den 7.218 TL’ye yükselmiş. Bu da yüzde 79’luk artışla tekrar 3 yıllık enflasyon karşısında alım gücünü kaybettiği manasına geliyor.
Bu tablo karşısında yılın ikinci yarısına ait fiyat artırımı talebinin Haziran ayında ağırlaşarak devam etmesi bekleniyor.