Dışişleri Bakanı Vang Yi 8 ülkeyi kapsayan Pasifik ada ülkeleri cinsinde ziyaret ettiği Fiji’de 2’ncisi Escort bayan düzenlenen Çin Pasifik Ada Ülkeleri Dışişleri Bakanları Toplantısı’na katıldı
Çin dışında Fiji Solomon Adaları Kiribati Samoa Niue Papua Yeni Gine Vanuatu Mikronezya ve Tonga’nın olduğu 9 ülkenin dışişleri bakanları ile Bayan Escort Pasifik Adaları Forumu Genel Sekreteri’nin katıldığı toplantının akabinde yapılan açıklamada tarafların 5 alanda çok taraflı iş birliği konusunda mutabık olduğu bildirildi
Açıklamada yoksullukla uğraş afet tedbire iklim değişikliği ve tarım Escort alanında iş birliğine değinilirken güvenlik iş birliğine değinilmemesi dikkati çekti
Toplantı öncesinde Çin’in Solomon Adaları ile imzaladığı güvenlik muahedesine misal bir iş birliği çerçevesini başka Pasifik ada ülkelerine çok taraflı olarak genişletmek istediği ileri sürülmüştü
Vang düzenlenen ortak basın toplantısında Çin Pasifik ada ülkelerine iş birliği teklifleri içeren bir evrak yayımlayacak Sürecin ilerlemesi ve iş birliği konusunda daha fazla mutabakata varılması için derinlemesine tartışmalara ve istişareye muhtaçlık var dedi
Çin’in sadece Pasifik’teki değil Asya Afrika ve Karayipler’deki gelişmekte olan ülkeleri ebediyen desteklediğini vurgulayan Vang Endişeye yahut telaşa mahal yok zira Çin ile öteki gelişmekte olan ülkelerinin ortak kalkınması ve refahı dünya için daha fazla ahenk adalet ve ilerleme manasına gelecektir sözünü kullandı
Çin’in Suva Büyükelçisi Çien Bo da iştirakçilerin taslak bildiriyi ve beş yıllık planı anlaşmaya varana kadar müzakere etme konusunda uzlaştığını belirterek Diplomatik ilgilerimiz olan 10 ülke planı destekliyor elbette makul bahislerde tasalar mevcut diye konuştu
Çien Çin’in teklif dokümanının Vang’ın ikili ziyaretlerinin sona ermesinin akabinde 4 Haziran’da açıklanacağını aktardı
PASİFİK ÜLKELERİ BÖLGESEL BİR CEPHELEŞMEYE TARAF OLMAKTAN TELAŞLI
Pasifik ada ülkeleri ile Ortak Kalkınma Vizyonu ismi verilen kapsamlı iş birliği ve beş yıllık hareket planının ABD’nin İngiltere ve Avustralya ile AUKUS ve Japonya Hindistan ve Avustralya ile Dörtlü Güvenlik Diyaloğu QUAD üzere ittifak teşebbüsleri ile Çin’in Pasifik’teki ekonomik tesirini dengelemek gayesiyle ortaya attığı Hint Pasifik Ekonomik Çerçevesi IPEF teklifine karşı Pekin idaresinin bölgede yer kazanma arayışının modülü olduğu yorumları yapılıyor
Mikronezya Devlet Lideri David Panuelo Çin’in planının Pasifik ada ülkelerinin egemenliğini riske atacağını yeni bir Soğuk Savaş ve hatta dünya savaşına yol açacağına ait telaşlarını lisana getirmişti
Öte yandan Çin Komünist Partisi’nin yayın organı milliyetçi çizgideki Küresel Times gazetesinde analistlerin görüşlerine yer verilen haberde Bu ülkelerde birkaç kişi ABD’nin ve eski sömürgeci ülkenin İngiltere baskısı ve telkinlerinin tesiriyle kendi ülkelerinin ve halklarının çıkarlarına hizmet etmek yerine Amerikan çıkarlarına hizmet etmeyi tercih ediyor olabilir değerlendirmesine yer verildi
ÇİN İLE SOLOMON ADALARI ORTASINDAKİ GÜVENLİK MUTABAKATI
Çin ile Solomon Adaları ortasında 20 Nisan’da güvenlik alanında iş birliğine yönelik hükümetler ortası çerçeve anlaşması imzalandığı duyurulmuştu
Mutabakatın taslağı olduğu tez edilen bir evrak Solomon Adaları’nda muhalefet tarafından internette yayımlanmıştı Dokümanda mutabakatın Çin savaş gemilerinin Solomon Adaları limanlarına demirleyebileceği kısa periyodik bekleyebileceği lojistik ikmali ve geçiş yapabileceğini öngördüğü ileri sürülmüştü
Evrakta ayrıyeten Solomon Adaları’nın toplumsal nizamını insan ömrünü ve mülkiyeti korumak için Çin’den polis zırhlı polis askeri işçi ve öbür gözetici ile askeri güç talep edebileceği belirtilmişti
Analistler muahedenin Pekin idaresinin Çin vatandaşlarını ve Çin’e ilişkin projeleri korumak için ordusunu kullanmasının önünü açacağı ve ona Pasifik Okyanusu’nun güneyinde kritik askeri üs sağlayacağını ileri sürerek bunun bir güvenlik paktı olduğu değerlendirmesinde bulunmuştu
ABD’nin yanı sıra Avustralya ve Yeni Zelanda hükümetleri daha evvel yaptıkları açıklamalarda ayrıntılarının şeffaf biçimde paylaşılmadığını savundukları muahededen telaşlarını söz etmişti