Avrupa’da araba satışları, tedarik zinciri meselelerinin araba üretimine ziyan vermeye devam etmesiyle arka arda onuncu ayda da düşüş kaydetti. Avrupa Araba Üreticileri Birliği’nin (ACEA) datalarına nazaran yeni araba satışları Nisan ayında geçen yılın tıpkı ayına nazaran %20,2 düşerek 830,447’ye geriledi. Bu, 2022 yılındaki en büyük düşüş olarak kayda geçti!
Hatırlanacağı üzere, son 2 yıllık vakit diliminde, görülmez düşmanla savaşan dünyada üretimin durması, beraberinde koca koca fabrikaların fonksiyonsuz kalması ile tedarik krize neden oldu. Krizin otomotiv cephesindeki tesiri ise kendisini çip krizi ile gösteriyor. Bloomberg haberine nazaran, ABD’de devam eden çip krizi, siparişi ile eserin tedariki ortasındaki süreyi 26,2 hafta ile tepeye taşımış. Neredeyse 7 ay!
Pandemi krizin yarattığı tahribatı asgariye indirmek için tek bildikleri reçeteyi devreye sokan önde gelen merkez bankaları, para musluklarını sonuna kadar açarak faizleri süratle sıfırlarken, bunu destekleyen maliye siyasetlerinin uygulanmaya konulmasının bugün yan tesirlerini, patlayan talep, yani varlık fiyatlarının artması ile enflasyon olarak ödüyoruz. Elbette, 2022 yılını başında patlak veren savaş ve ardından dünya pandemiden kurtulma noktasına hakikat ilerlerken, bu sefer de Çin’in devreye soktuğu 0 olay siyaseti ve izolasyonlar âdeta tuz biber oldu. Bir de gündemimize son günlerde maymun çiçeği virüsü girdi. Onu da sonra konuşmaya başlayacağız!
Araba satışlarının da işaret ettiği üzere, Avrupa’dan gelen stagflasyon çığlıklarına, ABD’de perakende şirketlerinin de feryadı eklenince, Çarşamba akşamı, yatırımcıların artan enflasyonun iktisat ve şirket karları üzerindeki tesirinden kaygı duymasıyla S&P 500’ün bu yılki en büyük bozgununa uğradı. Son 96 süreç gününde %18,2 düşüş kaydederek 1940 yılından bu yana en makûs sene başlangıcı ile tarihe geçti. Teknoloji paylarının süreç gördüğü Nasdaq %5 düşerken, inançlı liman alımları ile ABD’nin 10 yıllık tahvil getirisi %2,80’e; Almanya’nın 10 yıllık getirisi ise %1’in altına düştü (risk artınca yatırımcılar riskli varlıklardan çıkarak tahvillere âdeta hamle etti.)
Global mali piyasalar esen kısa vadeli ılık rüzgârlar akabinde yine enflasyon ve sakinlik (resesyon) yani stagflasyon korkusu ile önemli bir türbülans ile karşı karşıya kaldıklarını görüyoruz. ABD endekslerinde Çarşamba gecesi yaşanan bu yılın en büyük bozgunu, Perşembe gecesine de taşındı. Perakende devi Walmart, Target ve Kohl’un bu hafta açıkladıkları sayılar analist beklentilerine nazaran büyük bir farkla hayal kırıklığı yaratırken, tüketicinin cüzdanını yakan enflasyon ve üreticinin tedarik krizi (özellikle de gıda) tarafında ne kadar zorlandığın âdeta ortaya koydu! Yatırımcıların artan enflasyonun iktisat ve şirket çıkarları üzerindeki tesirinden kaygı duymasıyla pay senetleri sert bir biçimde kıymet kaybederken, inançlı liman olarak ABD Doları yerine bu sefer altının bedel kazanmaya başladığını görüyoruz.
Altının ons fiyatı, haftalık kapanışın yapılacağı bugün kritik bir düzey olarak gördüğümüz 1,840 usd/ons düzeyinin çabucak kıyısına yükseldi. Altının inançlı liman olduğunu yatırımcılarına gösterebilmesi için, sağda solda kıyamet koparken fiyatının (talebin) artmaya devam etmesi gerekiyor. Açıkcası, son vakitlerde inançlı bir liman olmaktan fazla, piyasa dinamikleri ile birebir tarafa savrulan altının haftayı nasıl tamamlayacağını büyük bir merak içinde takip ediyoruz. Değerli metaller cephesinde, göz ucuyla takip ettiğimiz gümüş ise, geçen haftayı 21 dolar düzeyinden tamamlayarak uzunca bir vakittir kritik bir dayanak misyonu üstlenen 22 doların altında kalarak pek de olumlu sinyaller vermemişti. Dün altının hareketlenmesi ile gümüş de tekrar bu sabah 21,80 dolar düzeyine kadar ilerledi. Kabaca 21,80 – 22,00 dolar aralığında bulunan haftalık dayanak düzeyinin etrafında seyreden gümüşün haftayı nasıl kapatacağını daima birlikte bugün göreceğiz.
İçeride ise, Türk Lirası’nın paha kaybı devam ediyor. Kamunun süregelen takviyesine karşın, USDTRY kuru ruhsal 16 düzeylerine kadar yaklaştı. Enflasyona endeksli tahvil söylentilerinin de gündemi meşgul ettiğini not etmek gerekiyor. Kur Muhafazalı Mevduat eserinin bir bankacılık eseri olduğu düşünülürse, enflasyona endeksli tahvilin (tam olarak ayrıntıları bilinmese de) dalının mevduat tabanı üzerinde tahribat yaratıp kıt kaynaklarının Hazine’ye gitmesine neden olabileceğinden tasa ediyoruz.
Dün Türk mali piyasalarının kapalı pozisyonda olduğu günde, Türkiye’nin yabancı indinde risklerini gösteren 5 yıl vadeli CDS risk primi, 732 baz puana kadar yükselerek 2008 global krizden bu yana, yani son 14 yılın yeni en yüksek düzeyine geldi. CDS risk priminin artması, kur ve devamında Türkiye’nin yurtdışı borçlanma maliyetlerini artırıyor. Dün CDS primi yükselirken, gün uzunluğu 15,97 düzeylerinden sakin bir seyir izleyen USDTRY kuru, ani bir halde 15,80 düzeyinin tabanlarına hakikat süratli bir hareket kaydetse de (!) , bu sabah tekrar 15,95 düzeylerinden günü karşılıyor. Kur cephesinde riski üst taraflı görünmeye devam ediyoruz. Teknik mânâda 16,20 – 16,40 bandı şayet görülürse uzun durumlarımızı realize edeceğiz.
Finlandiya ve İsveç, NATO’ya üyelik için resmi müracaatlarını sundular. NATO’nun genişlemesi, Türkiye’nin güvenlik hassasiyetlerine gösterilecek hürmet oranında manalıdır diyen Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a cevaben ABD Lideri Biden “Türkiye’ye gitmeyeceğim lakin âlâ olacağız” açıklamasından bulundu. Lider Biden, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılma gayelerine tam takviye verirken, kendisi ve Avrupalı önderlerin Türkiye’nin İskandinav ülkelerinin üyeliğine yönelik sürpriz muhalefetine yönelik kaygılarını giderilebileceğini söyledi. Bu ortada ABD, Ukrayna’ya 40 milyar dolarlık yardım paketini onayladı.
Dünyanın en büyük beşinci iktisadı, yavaşlayan büyüme ve artan enflasyon kokteyli ile boğuşurken, İngiliz para ünitesi Sterlin’i satmak yatırımcılar ortasında kolay bir bahis olarak ön plana çıkıyor. Çarşamba günkü resmi datalar, enflasyonun Nisan ayında 40 yılın en yüksek düzeyi olan %9’a ulaştığını gösterdi. İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) %2 amacının dört katından fazla! İngiltere’nin otuz yıldaki en makus hayat maliyeti krizinin bu yılın sonlarına kadar da azalmayacağı görüşü ön plana çıkıyor. GBPUSD paritesinde var olan tüm problemlere karşın, ivedi etmeden, 1,2100 – 1,2490 bandının kademeli alım için mantıklı bir düzey olmaya devam edeceğini düşünüyoruz.
Her hafta Perşembe günü ABD’de açıklanan işsizlik maaşı müracaatları, geçen hafta beklenmedik bir halde artarak dört ayın en yüksek düzeyine ulaştı. Bilgi, ABD’de potansiyel olarak sıkılaşan finansal şartlar nedeniyle bir ölçü soğumanın işareti olarak yorumlandı. ABD borsaları, Çarşamba’dan sarkan olumsuz havanın reaksiyon alımları ile dün gece bir ölçü soluklanmayı denese de, bunda pek de başarılı olamayarak geceyi yeniden düşüşle tamamladı. Bu ortada dolar endeksinin de 105 düzeyinden ivme kaybederek 103 düzeyinin kıyısına kadar gerilediğini not edelim.
Bir dipnot ile bültenimizi tamamlayalım. Yatırım bankası Goldman Sachs 2. çeyrekte koronavirüsün neden olduğu ekonomik tahribatın bir sonucu olarak Çin’in 2022 büyüme varsayımını %4,5’ten %4’e düşürdü. Analistler, Çin iktisadının amaçlarının üzerine çıkmasından çok altında kalmasının daha mümkün olduğunu tabir etti. Ülke genelinde işsizlik %5,8’den Nisan ayında %6,1’e yükselmiş, böylelikle %6,2 düzeyine yükseldiği Şubat 2020’den bu yana en yüksek düzeye tırmanmıştı.
Mali piyasaların gündeminde bugün Türkiye’de tüketici itimat endeksi ve merkezi idare borç stoku; dışarıda ise İngiltere perakende satışlar verisi takip edilebilir.
iktisatbank.com